Δευτέρα 7 Απριλίου 2014

Λεξική & Νοηματική Αντεπίθεση

Σκέφτομαι πολύ καιρό τώρα, ότι θα ήταν μάλλον σημαντικό να μπούμε σε μια διαδικασία αποδόμησης και επαναδόμησης διαφόρων λέξεων και των συνακόλουθων εννοιών με τις οποίες έχουν ενδυθεί από το κεντρικό καπιταλιστικό φαντασιακό και τα παράγωγά του, αφού ουσιαστικά έχουν μεταμορφωθεί σε θρησκευτικούς όρους, σαν να υπήρχαν με το ίδιο νόημα πάντα, λες και πρόκειται για Σιναϊκές θεόσταλτες εντολές, συνεπώς μη αμφισβητήσιμες και αιώνιες.
Λέξεις και συναγόμενα από αυτές νοήματα, που χρησιμοποιούνται από τους εκπροσώπους των εκάστοτε καθεστώτων εξουσίας και των ιδεολογικών ή ιδεολογικοποιημένων οικοδομημάτων τους, έχοντας ως σκοπό να νοηματοδοτούν την ουσία της ζωής και της καθημερινότητας μας- αποκτώντας όμως παράλληλα και μια μεταφυσική χροιά εν είδη θεϊκών ρήσεων, προσταγμάτων, αιωνίων αληθειών, που δεν επιδέχονται αμφισβήτησης και αλλαγής- είναι λέξεις με ιδιαίτερο ιστορικό και πολιτικό βάρος.
Και ως γνωστόν, ιστορία και πολιτική βρίσκονται βαθιά εντός του ανθρώπινου βίου, τροφοδοτούνται από τις ενέργειες και τη στάση των ανθρώπινων κοινωνιών, ενώ με τη σειρά τους τίς τροφοδοτούν με μνήμη και ερμηνείες, τίς κινητοποιούν ή τίς αδρανοποιούν.
Εμείς οι ίδιοι είμαστε η ιστορία μας κι εμείς καθορίζουμε την πολιτική με τις ενέργειες, τις παραιτήσεις, τα λάθη και τις παραλείψεις μας.
Η ερμηνεία της Ιστορίας βέβαια είναι στο χέρι του καθενός από εμάς, όπως επίσης και οι λόγοι της μη ενεργούς συμμετοχής μας στην πολιτική, δηλαδή της παραίτησής μας από την ίδια μας τη ζωή.
Τα όπλα ερμηνείας της πραγματικότητας πάμπολλα, κάποια από αυτά απλοϊκά, άλλα απλά, κάποια άλλα πιό δύσκολα.

Ίσως μια καλή αρχή θα ήταν να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε εκ νέου τις λέξεις και κυρίως να στεκόμαστε στην εννοιολογική τους διάσταση, την δοσμένη από τα πάνω ερμηνεία, που έχει κατακάτσει σαν κοσμική, αιώνια σκόνη στο καύκαλο κάθε γράμματος που συνθέτει την εκάστοτε λέξη, που γράφουμε, προφέρουμε και χρησιμοποιούμε.
Σπουδαία "εφεύρεση" η ερμηνεία, ειδικά όταν χρησιμοποιείται από τις πολιτικές ή θρησκευτικές εξουσίες, κυρίως δε όταν πρόκειται για λέξεις, που κουβαλούν απτό, καθημερινό βάρος, μετασχηματίζοντας ύπουλα τη ζωή σε βίο, λέξεις που δεν βρίσκονται αραδιασμένες σε βιβλία λογοτεχνικού περιεχομένου, που διαβάζονται απλώς για να σπαταλάμε τον χρόνο μας.
Μήπως θα ήταν χρήσιμο να προσπαθήσουμε, ώστε να μετατρέψουμε τις λέξεις αυτές από ξένες και ετεροκαθορισμένες σε προσωπικό όχημα κριτικής και ανασύνθεσης, δηλαδή να τις ξαναδημιουργήσουμε νοηματικά μέσα από μια συγκρουσιακή οπτική;
Μήπως θα ήταν χρήσιμο να τις τοποθετήσουμε ίσως για πρώτη φορά στον σκληρό πυρήνα της λογικής, μιας λογικής, που καταρχήν ερμηνευτικά, θα ήταν καλό να έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με το εκάστοτε καθεστώς εξουσίας, συνεπώς σκέψης και πράξης;
Γιατί σκέψη, που δεν συγκρούεται άμεσα ή έμμεσα με τη φρασεολογία και τη λογική των όποιων καθεστώτων, καθίσταται τελικά άγονη και ακόμα χειρότερα, πείθεται για την ορθότητα των επιχειρημάτων της και τρέφει με εγωτισμό την αυτοαναφορικότητά της, δηλαδή καταλήγει σε ασκεψία και νοητική παραίτηση.

Είναι σίγουρο, ότι σε αυτήν την πορεία της λεξικής αποδόμησης και επαναναδόμησης δε θα γευτούμε όλοι τα ίδια αποτελέσματα, αλλά τουλάχιστον θα γνωρίζουμε ότι έχουμε προσπαθήσει να εξετάσουμε το υπάρχον νόημα των λέξεων μέσα από μια διαδικασία έλλογης αμφισβήτησης και συνεχούς αναζήτησης.
Όπως τα παιδιά που αναρωτιούνται για το κάθε τί και μαθαίνουν από τις πτώσεις και τις αποτυχίες τους, έτσι κι εμείς θα προσπαθούμε με έναν παιδικό τρόπο να κάνουμε τις λέξεις κτήμα μας, ακόμα και μέσα από τις αποτυχίες μας, ακόμα κι αν συχνά θα πέφτουμε, όντας όμως σίγουροι ότι διαθέτουμε τη δύναμη να ξανασηκωθούμε. 

Αυτή η καθημερινή εργασία θα μπορούσε να συνδεθεί με το "αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις", που, αν δεν κάνω λάθος, πρώτος έθεσε επί τάπητος ο κυνικός φιλόσοφος Αντισθένης.
Άρα, μπορούμε να "επισκεπτόμαστε" τις λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά και να προσπαθούμε να τις μετατρέψουμε σε δικό μας κτήμα, δίνοντας νόημα και περιεχόμενο καθορισμένο από εμάς τους ίδιους.
Υποθέτω δηλαδή ότι ο αυτοκαθορισμός και η επικείμενη πολιτική πράξη δεν μπορεί να αρχίσει με απ’έξω ετεροκαθορισμένες νοηματοδοτήσεις, αφού κάτι τέτοιο θα αποτελούσε εν τοις όροις αντίφαση. 
Μιλάμε, ακούμε, ξαναμιλάμε και σκεφτόμαστε με λέξεις και όρους που τις περισσότερες φορές δεν έχουμε μπει καν στον κόπο να αναρωτηθούμε τί σημαίνουν και για ποιό λόγο.
Αυτό, γιατί σε όλες τις ιστορικές περιόδους τα κυρίαρχο οικονομικά συστήματα και η συνάδουσα πολιτική και θρησκευτική τάξη επέβαλαν τους όρους και τους ορισμούς των εννοιών με τέτοιο τρόπο και τόσο μεγάλη ισχύ, που χρειαζόταν τιτάνια προσπάθεια για απλούς ανθρώπους, όπως εμείς, ώστε να καταφέρουν να "σκουπίσουν" πάνω από τις έννοιες και τις λέξεις την αχλή των νοημάτων της εξουσίας, που κατάφερε να μετατρέψει τις λέξεις από μέσο επικοινωνίας και νοηματικής διέγερσης σε προπαγανδιστικό και εξουσιαστικό μηχανισμό. 

Θέτοντας μερικά ερωτήματα με αφορμή τα παραπάνω:

- Τί σημαίνει ανάπτυξη; 
Τί νόημα έχει δοθεί στη λέξη ανάπτυξη στις διάφορες ιστορικές περιόδους;
Συνδεόταν πάντα με οικονομικά μεγέθη;
Τί σημαίνει ανάπτυξη για την αστική οικονομική επιστήμη, σχετίζεται και πώς με την ανθρώπινη ανάπτυξη;
Δεν πρόκειται για ένα όρο που έχει εγγραφεί στα λεγόμενα κλασσικά οικονομικά ως συγκεκριμένος, μη αμφισβητήσιμος και ιδιαιτέρως συμπαγής;
Αν δεν δέχεσαι για την ανάπτυξη τη νοηματοδότηση των κλασσικών οικονομικών, δεν τίθεσαι αυτομάτως στη σφαίρα των μη πραγματιστών, ουσιαστικά εναντίον της επιστήμης των οικονομικών και θεωρείσαι αιθεροβάμων ;
Και γιατί έχει τεθεί στην επικρατούσα διαχείριση της οικονομίας ο επιθετικός προσδιορισμός "κλασσική";

- Και τί ακριβώς σημαίνει η λέξη οικονομία, από ποιές λέξεις συντίθεται;
Πώς φτάσαμε στο σημείο οι όροι οικονομία και ανάπτυξη να ταυτίζονται;
Τί νόημα έχει δοθεί στη λέξη οικονομία στις διάφορες ιστορικές περιόδους του ανθρώπινου βίου;

- Βουλή δεν είναι η θέληση;
Κοινοβούλιο δεν σημαίνει "κοινή θέληση";
Η κοινή θέληση ποιών και για ποιά θέματα; 
Και πόσο κοινή μπορεί να είναι μια αντιπροσωπευόμενη θέληση για θέματα που έχουν ήδη καθοριστεί ερήμην μας, για ήδη νοηματοδοτημένους όρους; 
Και εμείς, μέσα σε αυτό το ετεροκαθορισμένο πλαίσιο, τί καλούμαστε να πράξουμε ως υπεύθυνοι και... αυτοκαθοριζόμενοι πολίτες;

- Τί σημαίνει αντιπρόσωπος και τί εκπρόσωπος;

- Τί σημαίνει εξουσία; 
Κι αν έχουμε εν δυνάμει αυτή τη δυνατότητα εμείς, γιατί την έχουμε παραδώσει σε άλλους, που μάλιστα τους θεωρούμε και τους μόνους κατάλληλους για κάτι τέτοιο;  

- Τί ακριβώς σημαίνει Δημοκρατία και ποιά βασικά στοιχεία την ζωοποιούν;
Πώς ξεκίνησε η αρχαία δημοκρατία; Πώς κατέληξε και γιατί;
Πότε και παράλληλα με τη γέννηση ποιού οικονομικού, πολιτικού και ιδεολογικού πυρήνα σκέψης ξεκίνησε στην κοινοβουλευτική της μορφή;
Γιατί η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία ταυτίζεται κυρίως με τις εκλογές και συνεπώς με την ανάθεση και την αντιπροσώπευση;

- Τί νόημα είχε η λέξη Αγορά στην εγχώρια αρχαιότητα, πώς ξεκίνησε και γιατί κατέληξε στο σημείο να νοείται μόνο ως οικονομική;
Η λεγόμενη ελεύθερη οικονομική αγορά σε σχέση ή σε αντίθεση με ποιά ονομάστηκε ελεύθερη και κατά πόσο είναι ελεύθερη; 

- Τι είναι ο Κομμουνισμός και γιατί συγχέεται άρρηκτα και μόνο με τον Μαρξισμό, τον Σοβιετισμό και τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού;

- Τί σημαίνει Αναρχισμός και γιατί συγχέεται με τη Βία, τη μη-οργάνωση και την αυθόρμητη εξεγερτικότητα;

- Τί σημαίνει Καπιταλισμός, ποιές κοινωνικές σχέσεις υποστηρίζει ο πυρήνας της φιλοσοφίας του και ποια φαντασιακά παράγει;

- Τί είναι έθνος;

- Τι σημαίνει πατρίδα;

- Τί είναι οικονομική τάξη και με ποια κριτήρια διαχωρίζεται η μία από την άλλη;

- Τί είναι ο ανταγωνισμός και τί ο συναγωνισμός;

- Τι σημαίνει νόμος, πώς καθορίζεται και από ποιούς;

- Τί σημαίνει πολιτική, ποιοί υποχρεούνται να την ασκούν και ποιοί πιστεύουμε ότι πρέπει να την ασκούν;

- Τί σημαίνει μεταρρύθμιση και πώς κατέληξε να σημαίνει απορρύθμιση;

- Τί σημαίνει ζωή και τί βίος;

- Τι σημαίνει πληρωμή και τί πλήρωση;

- Τί σημαίνει αρχηγός και τί ηγέτης;

- Τι σημαίνει τρομοκρατία και ποιές νοηματοδοτήσεις είχε ανά τους αιώνες η λέξη αυτή;

- Τι σημαίνει ψυχική ασθένεια, ποιες χαρακτηρίζονται ως τέτοιου τύπου ασθένειες σε "δημοκρατικά" και ολοκληρωτικά καθεστώτα, πώς χρησιμοποιήθηκαν και γιατί;

- Τι είναι ο συνδικαλισμός, πώς ξεκίνησε και πώς κατέληξε σήμερα;

- Τι σημαίνει συνάδελφος;

- Πώς το "είμαι" κατέληξε "έχω";

- Τί σημαίνει ουτοπία;

- Τί σημαίνει κόμμα;

- Τί σημαίνει προλετάριος και τί αστός;

- Τί σημαίνει καλλιτέχνης;

- Τί σημαίνει σύντροφος;

- Τί σημαίνει αυτονομία;

- Τί είναι ο Φασισμός: Ιδεολογία, Πρακτική, Συμπεριφορά;

- Τί είναι η Επανάσταση πρακτικά και πώς νοηματοδοτείται νομικά και δικαιϊκά;

Όλες οι παραπάνω λέξεις και άλλες, πολλές περισσότερες, με τα νοήματα και τις κατά καιρούς ερμηνείες τους, μπορούν να μάς οδηγήσουν στην αφετηρία μιας επίθεσης στην λεκτική, νοηματική και ερμηνευτική πενία, που προσπαθούν να μάς καταδικάσουν οι απανταχού πολυποίκιλες εξουσίες του σήμερα, του χθες και του αύριο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου