Μια Συζήτηση (25/10/2013) Με Τον Διδάκτορα Φιλοσοφίας Γιώργο Οικονόμου.
Τον Ευχαριστώ Πολύ Που Αποδέχθηκε Την Πρόσκλησή Μου
Τον Ευχαριστώ Πολύ Που Αποδέχθηκε Την Πρόσκλησή Μου
Για Αυτήν Τη Συζήτηση.
Περισσότερα Για Τον Γιώργο Οικονόμου μπορείτε να βρείτε εδώ: http://oikonomouyorgos.blogspot.gr/
Περισσότερα Για Τον Γιώργο Οικονόμου μπορείτε να βρείτε εδώ: http://oikonomouyorgos.blogspot.gr/
Θεματολογία Πρώτου Μέρους:
- Μαθηματικά-Μουσική-Φιλοσοφία (01:33)
- Η Πορεία Της Καστοριαδικής Σκέψης (04:20)
- Καστοριαδισμός (;) (09:34)
- Καστοριάδης & Αριστερά (11:50)
- Καστοριάδης & Ψυχανάλυση (13:59)
- Το Φαντασιακό Στον Καστοριάδη (16:14)
- Καστοριάδης & Μαρξισμός (24:17)
- Μαρξισμός & Επίγονοι
(Θεωρία & Πρακτική)
(29:17)
- Καστοριάδης & Αιτιοκρατία
(Το Παράδειγμα Της Δημοκρατικής Γέννησης)
(32:08)
- Καστοριάδης & Αναρχισμός (37:38)
- Καστοριάδης/Κριτική Θεωρία/Καταστασιακοί
(Σύνθεση & Δημιουργία) (46:54)
- Αυτοθέσμιση-Αυτονομία & Διαφορετικότητα
(Η Άμυνα Της Δημοκρατίας) (48:38)
- Ελληνικότητα & Εθνικότητα
Στον Καστοριάδη (54:31)
- Ιδεολογική Πορεία & Επιρροές (56:32)
- Η Πορεία Προς Την Αθηναϊκή Δημοκρατία (1:00:13)
- Δημοκρατικές Πόλεις (1:06:18)
- Καζαντζάκης Για Δημοκρατία
- Θουκυδίδης Για Δημοκρατία
(1:08:24)
- Αθηναϊκή Δημοκρατία & Σωκράτης (1:19:00)
Θεματολογία Δεύτερου Μέρους:
- Πλάτωνας/Αριστοτέλης & Οι Άλλες Φιλοσοφικές Σχολές (01:19)
- Ελληνική Αρχαιότητα (08:28)
- Αθηναϊκή Δημοκρατία & Φυλετισμός
(Η Αποδοχή Του Ξένου) (10:48)
- Αθηναϊκή Δημοκρατία & Εξωτερική Πολιτική (16:23)
- (Άμεση) Δημοκρατία & Αντιπροσώπευση
(Το Παράδειγμα Των Αθηνών)
(21:23)
- (Άμεση) Δημοκρατία & Καπιταλισμός
(Ο Σύγχρονος Ανθρωπολογικός Τύπος)
(25:07)
- Αριστερός & Δεξιός Οικονομισμός
(Αυθεντίες/Ειδικοί)
(33:53)
- Το Μεταναστευτικό (42:04)
- Δημοψήφισμα & Δημοκρατικοί Θεσμοί
(ΣΥ.ΡΙΖ.Α.-ΛΑ.Ο.Σ.-Χρυσή Αυγή)
(48:31)
- Αριστερό & Δεξιό Κόμμα
(Διαφορές-Ομοιότητες)
(52:50)
- Περί Βίας
(Η Θεωρία Των Δύο Άκρων)
(59:09)
- Η Εξέγερση Του Πολυτεχνείου
(Το Πνεύμα & Τα Μηνύματα)
(01:07:44)
- Η "Γενιά Του Πολυτεχνείου"
- Η Διαχρονική Ευθύνη Της Κοινωνίας
(01:13:51)
- Πρώτη Ημέρα (Άμεσης) Δημοκρατίας
(1:25:45)
πολύ ωραία συζήτηση, μια πρώτη ερώτηση που μου ήρθε είναι το πώς θα αλλάξει ο ανθρωπολογικός τύπος, όταν αυτός ο τύπος που υπάρχει γεννάται και διατηρείται έτσι συνειδητά από το σύστημα που κατέχει την εξουσία.
ΑπάντησηΔιαγραφήθέλω να πω είναι στρατηγική επιλογή του καπιταλισμού αυτός ο τύπος ανθρώπου, δουλεύει δηλαδή προς αυτή την κατεύθυνση.
Δεν κατάλαβα ακριβώς απο τον Οικονόμου το πως εννοεί οτι μπορεί να γίνει αυτή η μετεξέλιξη.
Καλημέρα, καταρχήν δε νόμιζω πως έδωσε οδηγίες ο Οικονόμου για το πώς μπορεί να γίνει αυτό και δε θα μπορούσε νομίζω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα σου πω την προσωπική μου άποψη για το θέμα αυτό, που έθεσες πολύ ωραία, αλλα είναι δισεπίλυτο.
Η αλλαγή αυτή δεν είναι εύκολη, όπως εύκολο δεν είναι τίποτα βέβαια.
Πάντως, αν το καλοσκεφτείς, ακόμα κι αν η στρατηγική επιλογή του καπιταλισμού είναι αυτή, και συμφωνώ μαζί σου, εμείς οι δυο που επικοινωνούμε τώρα την έχουμε αντιληφθεί και άρα δεν είναι και τόσο δύσκολο να υπάρξει ένας νέος ανθρωπολογικός τύπος. Εμείς οι δύο πχ, αλλά κι άλλοι τόσοι που την έχουν καταλάβει θα μπορούσαμε να είμαστε εν δυνάμει αυτός ο νέος ανθρωπολογικός τύπος. Δε νομίζω πως μπορεί να επιβληθεί μια τέτοια αλλαγή και δε θα ήταν και πολιτικά ορθό, ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του. Ελπίζω να σου απάντησα με κάποιο τρόπο. Οι αλλαγές έτσι κι αλλιώς συνήθως γίνονται σταδιακά.
Καλημέρα, ναι δεν το ρώτησα σε λογική οδηγίας αλλά προσπαθώντας να καταλάβω πως ο ίδιος το αντιλαμβάνεται,πχ σταδιακή συνειδητοποίηση ? και αν ναι από που έρχεται αυτή η εξέλιξη και συνειδητοποίηση?αν έχει καποια βάση δηλαδη [μαρξιστική ,αναρχική κτλ] ή είναι κάτι αυθόρμητο,αυθύπαρκτο εκτός ιδεολογίας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαρουσιάζει -έτσι όπως το αντιλήφθηκα- το φαντασιακό ως μια ελεύθερη επιλογή και δύναμη δημιουργίας απο πλευράς κοινωνίας ή ατόμου που κατα την γνωμη μου υποτιμά τον κατασταλτικο μηχανισμό -πνευματικό και μη- της εξουσίας,που είτε καθοδηγεί, είτε καταστέλλει, είτε αποχαυνώνει.
Θέλω να πω αυτή η ελευθερία δημιουργίας και επιλογής απο πλευράς ατόμου και κοινωνίας ίσως να μην είναι και τόσο ελεύθερη.
Το φαντασιακό δηλαδή ίσως να εμπίπτει και το ίδιο σε κονφορμισμό και καθοδήγηση.
Τώρα για το οτι εμείς οι δύο τα λέμε εδώ και ίσως έχουμε αντιλήφθεί κάποια πράγματα για μένα έχει να κάνει περισσότερο με τις ιδέες, ιδεολογίες -πες το όπως θες- που μας εκφράζουν παρά ως απόδειξη εν δυνάμει νέου ανθρωπολογικού τύπου έτσι γενικά..
Επίσης μπορούμε να αναρωτηθούμε αν είμαστε η πλειοψηφία και νομίζω την εξουσία την ενδιαφέρει η πλειοψηφία, άσε που κατα τη γνώμη μου και μια ψευδαίσθηση δυνατότητας ανατροπής- προόδου ή έστω αντίλογου εκ μερους μιας μειοψηφίας,αν αφεθεί να πλανάται από την εξουσία ως δυνατότητα, μακροπρόθεσμα είναι πιο λειτουργικός τρόπος από μια πλήρη επιβολή νομίζω.
Να σου πω από την αρχή πως δεν είμαι Καστοριαδικός με την έννοια της πλήρους ένταξης των ιδεών μου στη σκέψη του Καστοριάδη, οπότε ό, τι γράφω είναι προσωπική μου εκτίμηση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπηρεασμένος είμαι, αλλά αυτό είναι κάτι άλλο.
Και βέβαια, δεν είμαι και ειδικός.
Φαντάζομαι ότι φυσικά έχουν κάποια σχέση οι ιδέες, αλλά δεν είναι η καταλυτική δύναμη. Ατομικά, έχουν κάποια σχέση, πχ ένας εθνικοσοσιαλιστής έχει διαφορετικό φαντασιακό από εσένα, αλλά προφανώς το φαντασιακό δεν καθορίζεται από την ιδεολογία του καθενός, είναι κάτι παραπέρα. Πιστεύω πως οι ιδέες βοηθούν, αλλα δεν εξηγούν το φαντασιακό ως έννοια. Παίζουν ρόλο και ο ιστορικός χρόνος, οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.
Δεν νομίζω πως υποτιμά τον κατασταλτικό μηχανισμό, ο μηχανισμός αυτός υπήρχε και υα υπάρχει πάντα, ανεξάρτητα από το αν θα υπάρχει καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα. Όσο υπάρχει εξουσία όπως την γνωρίζουμε θα υπάρχει και ανάγκη για κατασταλτικούς μηχανισμούς. Το φαντασιακό μπορεί να αναδυθεί σε οποιαδήποτε εποχή, υπό οποιοδήποτε καθεστώς, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.
Πχ, κατά τη γνώμη μου συλλογικό φαντασιακό αποτελεί η προεργασία πριν την ισπανική επανάσταση και ειδικά εκείνα τα χρόνια του ισπανικού εμφυλίου. Ένα απλό παράδειγμα αναφέρω.
Προφανώς το φαντασιακό ως έννοια (στην προ-φαντασιακή του φάση) εμπεριέχει και διάφορες κοινωνικές, οικονομικές ή και άλλες σημασίες, αλλά μετατρέπεται σε φαντασιακό όταν τελικά τις ξεπερνά και πραγματώνει κάτι το καινούργιο, κάτι που δεν ξαναυπήρξε ούτε καν ως ιδέα, εικόνα.
Οι γνώσεις μου είναι περιορισμένες πάνω στην σκέψη του Καστοριάδη για αυτό προσπαθώ να καταλάβω πως εννοεί το φαντασιακό.Ποια είναι η καταλυτική του δύναμη, αυτό το παραπέρα που είπες κι εσυ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕτεροκαθορίζεται ή είναι κατι αυθύπαρκτο?
Εκεί που προβληματίζομαι λίγο με την οπτική του Οικονόμου είναι στο αν ενέχει μια βουλησιαρχίκή λογική , αν είναι σαν μια δυνατότητα δηλαδή που υπάρχει αλλά ο "κακός λαός" συνειδητά κάνει άλλες ηλίθιες επιλογές.
Δεν προσπαθώ σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσω τον μαλάκα μέσο ελληναρά απλά δεν υποτιμώ απ΄την άλλη την αστική ιδεολογική ηγεμόνευση και καταστολή που έχει ριζώσει σε όλα τα επίπεδα, μετά τα τόσα χρόνια επικράτησης του καπιταλισμού.
Σίγουρα σε αυτόν τον τομέα έχει ευθύνες κι η αριστερά με την εκλογική και όχι κοινωνική λογική της αλλά είναι άλλη κουβέντα αυτή.
Και τα δύο νομίζω, όπως όλα: και ετεροκαθορίζεται (δε γίνεται αλλιώς) και είναι και ριζοσπαστικό, με την ένοια του νέου, του καινούργιου, αυτού που δεν έχει υπάρξει πριν. Εξαρτάται από την περίπτωση. Φαντασιακό μπορεί να είναι και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως είπε, αλλά είναι με αρνητικό πρόσημο. Η σημερινή κατάσταση που ζούμε είναι ας πούμε το «φαντασιακό της παρακμής» κι είμαστε κι εμείς συνυπεύθυνοι για αυτό είτε με τις ελλείψεις μας είτε με την ψήφο μας και την αποδοχή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ως του μοναδικού «δημοκρατικού φαντασιακού». Πχ, φαντάζομαι, πως το θετικό φαντασιακό στην τωρινή κατάσταση θα ήταν το φαντασιακό της καταστροφής του, που ενώ όμως υποτίθεται ότι υπάρχει στο μυαλό δεν έχουμε καταφέρει να το πραγματώσουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟύτε εγώ προσωπικά υποτιμώ την καπιταλιστική κουλτούρα και τη δυναμική της, δε το συζητάμε αυτό. Δε νομίζω πάντως πως το θέτει βουλησιαρχικά, ότι υπάρχει κάτι, αλλά είμαστε μαλάκες που δε το κάνουμε.
Υπάρχει κάτι, αλλά αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να αναδυθεί για πολλούς λόγους.
Αυτό νομίζω πως εννοεί.
Όχι ότι το φαντασιακό υπάρχει εντός μας ως πλατωνική ιδέα ας πούμε, αλλά ότι έχει όλες τις δυνατότητες να υπάρξει.
Επειδή πάντως ούτε κι εγώ είμαι ειδικός, ψάξε στο διαδίκτυο ή πάρε κάποιο βιβλίο του Καστοριάδη ("φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας" ή "Οι ομιλίες στην ελλάδα", ενδεικτικά τα αναφέρω) για να δεις μόνος σου και να λυθούν οι απορίες σου ή να γεννηθούν και άλλες...
Προσπάθησα να σου απαντήσω, δεν ξέρω αν τα κατάφερα
κατάφερα να σε βοηθήσω έστω και λίγο;
ΑπάντησηΔιαγραφήναι και ευχαριστώ για αυτό, δημιουργήθηκαν και νέα ερωτήματα βέβαια όπως είπες ήδη, έχει πολύ ψωμί.
ΑπάντησηΔιαγραφήθα το μελετήσω εντατικότερα.
Γεια και χαρά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠράγματι, ενδιαφέρουσα ανάρτηση (όπως είναι στο σύνολό τους όσες έχεις κάνει) και σ' ευχαριστούμε γι' αυτό.
Ένα απ' τα πολλά που θα μπορούσε να σχολιαστεί σε σχέση με τις αξονικότερες έννοιες και παραδοχές της καστοριαδικής σκέψης που αναφέρθηκαν στη συνέντευξη (και σε σχέση και με τις δικές μας αγωνίες για τη βασιμότητά τους), είναι το εξής:
Ας πούμε -πρόχειρα-πρόχειρα- ότι ο δοσμένος ιστορικός χωροχρόνος διαμορφώνει ένα ψυχοδιανοητικό δεδομένο, το οποίο διαθέτει μια δυναμική, που τη λέμε φαντασιακό.
Τώρα, αυτή η δυναμική έχει δημιουργική ορμή, και εμείς (εγώ, εσύ και ο Ανώνυμος του παραπάνω σχολίου) καλούμαστε να βοηθήσουμε στη φόρτισή της με θετικό πρόσημο αντί του αρνητικού, μέσω της συμμετοχής μας (στο ιστορικό τώρα) στην προσπάθεια ανάδειξης ενός άλλου "ανθρωπολογικού τύπου", σύμφωνα με την έκφραση του συνομιλητή σου.
Εκείνο για το οποίο αναρωτιέμαι, είναι
-και εδώ, βασίμως θα αντέλεγαν οι μαρξιστές κάθε σχήματος και χρώματος ότι, αν εκείνοι εστιάζουν απολύτως στο οικονομικό κομμάτι, εμείς, απ' την άλλη, μολογάμε ερήμην του-
αν είναι εφικτή μια τέτοια ("ανθρωπολογική") ανατροπή με μόνη την προαγωγή της συμμετοχικότητας σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, εν μέσω γενικής καπιταλιστικής ισοπέδωσης (οικονομικής, οικολογικής, πολιτικής και, κατ' αρχήν και κατ' ανάγκην, και συνειδησιακής - "ανθρωπολογικής" κοκ).
Αλλά και πέρα απ' αυτά, έχω τον επιπλέον φόβο ότι η αμεσότητα της συμμετοχής έχει ίσως κι αυτή όριά της ως ανατρεπτικό βίωμα- τουλάχιστον, από την ιστορία δεν είναι εύκολο να αντληθούν επιχειρήματα υπέρ της απόλυτης λειτουργικότητάς της: όταν πχ ο -κατεδαφιστής της ιδέας της συλλογικότητας (και της ηθικής που τη στηρίζει)- Στίρνερ, διατρέχοντας την ιστορία των εποχών, εντοπίζει το εμβληματικότερο αντικοινωνικό "εγώ" στο πρόσωπο του Αλκιβιάδη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν νομιμοποιούμαστε να είμαστε ιδιαίτερα ενθουσιώδεις σε σχέση με τις δυνατότητες εξευγενισμού του "ανθρωπολογικού τύπου" και ωρίμανσης του ιστορικού και πολιτικού κριτηρίου, που παρέχει το αμεσοδημοκρατικό βίωμα.
Μάλλον σε περίσκεψη πρέπει να μας βάλει -και όσους την υπολογίζουν ως πρότυπο, σε κατάθλιψη- η ιστορία της αθηναϊκής δημοκρατίας, που δεν είναι καθόλου άσχετη με τη δημαγωγία και τους τακτικισμούς (και, υποθέτω, όπως κάθε μορφή κοινωνικής οργάνωσης έως σήμερα, και με την ανθρώπινη βλακεία, όσο με την πολιτική και επιστημονική ευφυία).
Θέλω να πω ότι ανησυχώ μήπως, στην αγωνία μας και το ευγενές ενδιαφέρον μας να δώσουμε μια απάντηση και να δούμε γη στον ορίζοντα του ωκεανού των προβλημάτων και των αποριών μας, επινοούμε ευτοπίες
-είτε μαρξικού τύπου Δευτέρες Παρουσίες της δικατορίας του προλεταριάτου είτε καστοριαδικές ή αναρχίζουσες εκκλησίες του Δήμου είτε στιρνερικές ανορθολογικές βουλησιαρχίες-,
των οποίων η αναμφισβήτητη ψυχαναλγητική δράση δεν ξέρω με πόση εγκυρότητα και βασιμότητα συνδυάζεται.
Αυτά, Ελευθεριακέ, με συμπάθεια.
Σε ευχαριστώ για το ωραίο και μεστό σου σχόλιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚοίτα, ή άποψη περί προτεραιότητας της πολιτικής έναντι της οικονομίας, δεν είναι δική μου, αλλά του Οικονόμου. Δεν βάζω ως πρωτεύον ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Για να είμαστε πάντως δίκαιοι δεν είπε πως η το οικονομικό καθεστώς δεν παίζει κανέναν ρόλο, αλλά δε το έθεσε στο βάθρο που το θέτουν οι μαρξιστές ή οι ταξικά προσανατολισμένοι γενικώς.
Για μένα η αλήθεια είναι «κάπου στη μέση» και σίγουρα δεν πιστεύω πως μπορεί να υπάρχει ελευθερία σε μια καπιταλιστική κοινωνία, αυτό είναι το μόνο σίγουρο για μένα.
Τώρα, το αμεσοδημοκρατικό βίωμα δεν είναι ένα τέλειο βίωμα, δεν υπάρχουν τελειότητες σε αυτόν τον κόσμο που ζούμε. Θέλει διαρκή προσπάθεια, όπως όλα τα πράγματα, οπότε δεν πιστεύω σε βεβαιότητες, προδιαγεγραμμένες πορείες κτλ
Το βιώνεις, παίρνεις παραδείγματα από το παρελθόν και προσπαθείς να το εμπλουτίζεις.
Η συμμετοχή μαθαίνεται, βιώνεται, προωθείται, δεν συμβαίνει από μόνη της.
Για οποιοδήποτε εγχείρημα πάντως υπάρχουν οι κίνδυνοι που αναφέρεις κι είναι πολύ σωστοί και θα είναι πάντα ορατοί.
Ωραία η συνέντευξη όπως εν γένει είναι οι συνεντεύξεις σου. Οι θεματικές ενότητες που βάζεις είναι πάντα καλά οργανωμένες και αφήνουν τόπο για πολιτική ουσία, ενώ τις βρίσκω πάντα πολύ καλά προσαρμοσμένες στο πρόσωπο που έχεις κάθε φορά απέναντί σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά το σχόλιο του Οτάνις: θεωρώ λογικές τις ενστάσεις, αλλά δεν πρέπει να παραβλέπεται μια βασική παράμετρος. Εφόσον η ιστορία δεν ορίζεται ντετερμινιστικά (τουλάχιστον κατά τον Καστοριάδη) σημαίνει ότι το πεδίο είναι ανοιχτό για τα πάντα. Συνεπώς η πολιτική και κοινωνική κατάσταση διαμορφώνεται με βάση τις ΕΠΙΛΟΓΕΣ της εκάστοτε κοινωνίας. Η άρθρωση προταγμάτων είναι εκείνη που θα φέρει τη μια ή την άλλη κοινωνική κατάσταση. Δεν υπάρχει, άρα, κοινωνική τάξη που να είναι μη υλοποιήσιμη. Η άμεση δημοκρατία είναι ένα πρόταγμα και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Δεν είναι ένα κοινωνικό μοντέλο-μοτίβο που εξασφαλίζει την απόλυτη αρμονία (σαν τη μαρξική αταξική κοινωνία), αλλά αντιθέτως μια κατεύθυνση με πολλές δυσκολίες, που, όμως, από τη στιγμή που θα την επιλέξουμε μπορούμε και να την πραγματώσουμε πάντα με λάθη (ενίοτε τρομερά ίσως), αλλά και πάντα με αναστοχασμό γύρω από αυτά τα λάθη. Θα μπορούσε κανείς να το συμπυκνώσει σε μια πολύ ωραία φράση του Καστοριάδη την οποία δε θυμάμαι ακριβώς που την είχα βρει (νομίζω στο "Οι ομιλίες στην Ελλάδα" ή στο "Το επαναστατικό πρόβλημα σήμερα") και πώς ακριβώς ήταν διατυπωμένη, αλλά έλεγε το εξής: Αν αποδεικνυόταν επιστημονικά ότι η ανθρώπινη φύση οδηγεί στο Άουσβιτς, εμείς θα ήμασταν και πάλι ενάντια στο Άουσβιτς (άμα βρω τη φράση θα επανέλθω με νέο σχόλιο-παραπομπή). Πολλώ δε μάλλον που καμιά επιστήμη (με τη θετική έννοια) δεν αποδεικνύει ότι είμαστε πλασμένοι για την αντιπροσώπευση και όχι για τη δημοκρατία.
Κατά τ' άλλα εξαιρετικό μπλογκ. Χρειάζεται επιτέλους να μπουν στον α/α χώρο και κάποιοι σοβαροί και μετρημένοι άνθρωποι, γιατί από ματσό αγωνισταράδες έχουμε κάνει συλλογή (όχι βέβαια ότι η αγωνιστικότητα δε μας χρειάζεται και αυτή, μην παρεξηγηθώ, μας λείπει όμως η πολιτική πλαισίωση). Εύγε!
Σόρυ για το μάκρος του σχολίου!
Συμφωνώ στο σύνολο του σχολίου σου και σε σχέση βέβαια με τον μαρξικό ντετερμινισμό, που βέβαια μέχρι ενός σημείου δέχονται την ύπαρξή του ως κάτι αρνητικό ακόμα και κάποιοι μαρξιστές όπως ο Ρούσης λ.χ. Βέβαια από την άλλη, δεν θεωρώ ότι ο Μαρξ είναι τόσο αιτιοκράτης όσο του καταλογίζεται, όχι όμως ότι δεν είναι κιόλας και κάπου το θεωρώ λογικό αν σκεφτούμε την εποχή που έζησε, την πρωτόγνωρη έκρηξη της επιστήμης εκείνη την εποχή, τις επιρροές των θετικών επιστημών και την προσπάθειά του να αποδείξει με επιστημονικούς, όπως πίστευε, όρους την αναντίρρητη ευκαιρία της ανθρωπότητας για μια πορεία απελευθερωσης και χειραφέτησης, όχι χωρίς αγώνα βέβαια κι εδώ έγκειται και ένα μη αιτιοκρατικό στοιχείο της σκέψης του.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ό,τι αφορά το τελευταίο μέρος του σχολίου σου, σε ευχαριστώ πολύ για την εκτίμηση,
Και το σχόλιό σου είναι μια χαρά, καθόλου μακροσκελές.
Ξεκινώ κι εγώ φιλοδοξώντας να είμαι σύντομος- να δούμε πώς θα βγει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜιχάλη, δε διατύπωσα "ενστάσεις", αλλά αμφιβολίες.
Δεν παρουσίασα δηλ. μια τεκμηριωμένη ανασκευή της υπόθεσης του Καστοριάδη, αλλά εξέθεσα τη γενική ανησυχία μου για τη βασιμότητα των θεωρητικών ανασυνθέσεων του κόσμου, των οποίων το μόνο σίγουρο υλικό είναι η ανάγκη μας να δώσουμε απαντήσεις και να αντιμετωπίσουμε προβλήματα- η ανάγκη αυτή είναι απείρως αγχογόνα...
Πάντως, για να λέμε και του Οτάνιδος το δίκιο, όταν από την καστοριαδική ακτή επαναφέρεται στερεοτύπως το παράδειγμα της αθηναϊκής δημοκρατίας, το όποιο εύρος έχει η εννοιολογική διάσταση ανάμεσα στο "πρόταγμα" και το "μοτίβο", περιορίζεται.
Σε σχέση με την αιτιολόγηση του μαρξικού ντετερμινισμού και την απόδοσή του στην ανάπτυξη των φυσικών επιστημών και τη συνακόλουθη ανάδειξη της αιτιοκρατίας στη φύση και την επιστημονική μεθοδολογία, θα ήθελα να επισημάνω ότι διαχρονικά στην ιστορία των ιδεών, όποτε μεταγράφονταν οι φυσικές κανονικότητες στο πεδίο των κοινωνικών θεωριών, πάντοτε υπέκειτο η αποδοχή του υποτιθέμενου απαρέγκλιτου της αιτιότητας και πάντα υποκρυπτόταν η γοητεία της ιδέας της ευταξίας (βλ πχ το έργο του ύστερου Πλάτωνα, ο οποίος θεωρούσε τα άστρα θεούς και τις -τέλειες και γεωμετρημένες- κινήσεις τους απόδειξη της εντελούς, φυσική προνοία, αρχιτεκτόνησης της ζωής και πρότυπο κοινωνικής οργάνωσης).
Αν το προσεγγίσει κανείς ψυχολογικά το φαινόμενο αυτό, μπορεί, ίσως, να καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα πάνω με μια άλλη αιτιώδη σχέση, αυτή που συνδέει, έστω χαλαρά, την ψυχοσύνθεση του διανοητή με το περιεχόμενο του έργου του (δηλ του κοινωνικού του οράματος).
Κυρίως, όμως, θα ανέπτυσσε μια προβληματική σχετικά με τη σημασία που έχει για την αποδοχή ή απόρριψη μιας ιδέας η συνάφεια ανάμεσα στην ψυχοδομική πρώτη ύλη του αποδέκτη της (του καθενός από μας) και το περιεχόμενο της ιδέας αυτής.
Αυτό το τελευταίο είναι και μια απ' τις βασικές αδυναμίες (αλλά και προκλήσεις, ίσως) της αμεσοδημοκρατικής συμμετοχής: το να συμφωνεί ή να διαφωνεί κάποιος με μια ιδέα (και μ' αυτόν που την υποστηρίζει σε μια εκκλησία του Δήμου) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ψυχοδιανοητική διαθεσιμότητά του να αποδεχθεί την ιδέα αυτή.
Γι' αυτό και πολλές φορές συμβαίνει να "τσακωνόμαστε για πολιτικά" τόσο έντονα: δεδομένου ότι οι πολιτικές μας ιδέες είναι προέκταση της ψυχοδομής και της προσωπικότητάς μας, στην πραγματικότητα, διαφωνώντας με τον άλλον, δε διαφωνούμε απλώς με τις ιδέες του, αλλά αμφισβητούμε και απαξιώνουμε αυτό που είναι ως χαρακτήρας, πράγμα που από τον άλλο δεν εισπράττεται απλώς ως πολιτική διαφωνία, αλλά ως ναρκισσιστικό πλήγμα- κι εκεί "σκοτωνόμαστε".
Κατά τα άλλα, ορθώς εντόπισε το έλλειμμα (άμεσης) δημοκρατίας ο Καστοριάδης και δικαίως το κατήγγειλε ως παθογένεια του "υπαρκτού" (πχ στη "Θέσμιση" και τη "Γραφειοκρατική Κοινωνία").
Εννοείται αυτό.
Οτάνις, ακόμα κι αν είναι έτσι αυτή η αντιστοίχηση που θέτεις (ψυχοδομή-ιδέες), που μπορεί να ισχύει όντως, υπάρχουν θεωρίες πλέον αιτιοκρατικές άλλων, αν προσπαθήσει κάποιος να τις αντιμετωπίσει όσο αντικειμενικότερα μπορεί, με όποια ψυχοδομή κι αν διαθέτει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλήθεια πάντως είναι ότι σχεδόν όλοι πιστεύουμε πως οι ιδέες μας είναι αυτές που θα φέρουν το καλύτερο αποτέλεσμα για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες τους, ακόμα κι αν δε το παραδεχόμαστε ευθέως, αλλά έτσι είναι η ανθρώπινη φύση.
Οπότε μάλλον φτάνουμε στο ίδιο αποτέλεσμα και προσπαθούμε να εξετάσουμε τελικά, ποιές ιδέες πραγματικά προάγουν τον άνθρωπο, πάντα όμως με τη σκέψη ότι δεν είναι τέλειες, γιατί τέλεια πράγματα στη ζωή, τις κοινωνίες, τις ιδέες, σε ό,τι κι αν εξετάσουμε, δεν υπάρχουν. Και ευτυχώς που δεν υπάρχουν, γιατί αυτός ο βίος δε θα είχε κανένα ενδιαφέρον, μάλλον
Ελευθεριακέ, έχεις δίκαιο σε αυτό που λες για τον Μαρξ. Η αλήθεια είναι ότι καθότι τη θεωρία του Μαρξ την είχα διαβάσει μέσω του Καστοριάδη είχα μια λίγο διαφορετική εικόνα. Όχι ότι ο Καστοριάδης παραχαράζει τις μαρξιστικές θέσεις, αλλά η ένταση της κριτικής του (η οποία εξηγείται, αν σκεφτεί κανείς ότι είχε να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις των μαρξιστών και όλοι ξέρουμε πόσο απόλυτοι μπορεί να γίνουν αυτοί οι άνθρωποι) μου είχε δημιουργήσει μια ελαφρώς πιο παρατραβηγμένη εικόνα. Όταν διάβασα τον Μαρξ τον ίδιο και τα θεωρητικά του έργα (Γερμανική ιδεολογία, Κεφάλαιο κλπ) ανακάλυψα ότι πρόκειται για φιλόσοφο, που επιτρέπει πλήθος διαφορετικών αναλύσεων και γκρεμίστηκε η προκατάληψη που είχα ότι είναι απλά ένας φιλόσοφος με μηχανιστική ντετερμινιστική σκέψη (δεν τον ασπάστηκα, αλλά συνειδητοποίησα το τεράστιο φιλοσοφικό και πολιτικό του εκτόπισμα). Αυτό το λάθος το κάνουν πολλοί με τον Μαρξ. Οτάνις δεν ήθελα να στρεβλώσω το σχόλιό σου αλλά να απαντήσω, όσο μπορώ, στα ερωτήματα σου, που τα έχω κάνει κι εγώ στον εαυτό μου. Νομίζω ότι με κάλυψε ο Ελευθεριακός.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦίλε Οτάνις, παραλίγο να πάθω ανεύρυσμα διαβάζοντας τα σχολιά σου...
ΑπάντησηΔιαγραφήΊδρωσα να τα διαβάσω!
Κατά τ' άλλα πολύ καλή δουλειά, όπως πάντα άλλωστε, από τον Ελευθεριακό!
Σε ευχαριστώ Ανώνυμε, όπως βέβαια και τους προηγούμενους φίλους για τα σχόλιά τους και τα καλά τους λόγια
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγχαρητήρια για την συνέντευξη και την ανάρτηση επωφελούμαστε και οι υπόλοιποι από το διάλογο.
ΑπάντησηΔιαγραφήόπως κι εγω χρίστο, εκτος των αλλων τις κάνω και για αυτον τον λογο: Να επωφελουμαι κι εγώ. Σε ευχαριστω πολύ φιλε
ΑπάντησηΔιαγραφή