Δευτέρα 9 Μαΐου 2011

Όχι Εμένα, Έχω Δίκιο Εγώ...




Ήταν παραμονή Χριστουγέννων… πριν καμιά δεκαριά χρόνια περίπου.

Γυρνώντας από τη δουλειά, τον είδα μέσα σε ένα αμάξι. Κατεβαίναμε κι οι δύο τη Γαλατσίου. Καθόταν στη θέση του συνοδηγού. Εκείνος στην αριστερή λωρίδα, εγώ στη δεξιά. Ευτυχώς μας έπιασε φανάρι. Πετάγομαι από το αμάξι σαν τρελός και εκείνος βλέπει την κίνησή μου και ανοίγει το παράθυρο. Φτάνω μπροστά του και καταλαβαίνει πως τρέμω σύγκορμος. Ο χρόνος μέχρι να ανάψει το φανάρι πράσινο λίγος. Μου κάνει νόημα να ηρεμήσω και με ταχύτατους ρυθμούς προτείνει το πρόσωπό του προς το δικό μου. Πριν προλάβω να αντιδράσω πιάνει το πρόσωπό μου και με φιλάει πατρικά. Μου συστήνει γρήγορα-γρήγορα το γιό του που καθόταν στη θέση του οδηγού και τη γυναίκα του που βρισκόταν στο πίσω κάθισμα. Μου εύχεται συνεχώς, χαμογελάει και με προτρέπει να προσέχω. Το μόνο που μπόρεσα να του πω ήταν: "Σας ευχαριστώ για όλα". Ποτέ δεν θα μάθαινα αν κατάλαβε ότι δεν τον ευχαριστούσα για τις ευχές του αλλά για ό,τι μου έδωσε και δεν το ήξερε.

Στα αλήθεια, ήταν τα πιο ενδιαφέροντα Χριστούγεννα της ζωής μου.
Πολλά γράφτηκαν και θα γραφτούν για αυτόν τον άνθρωπο. Είναι όντως η προσωποποίηση ενός κομματιού του Έλληνα. Γιατί όλοι ξέρουμε πως υπάρχουν διαφόρων ειδών έλληνες, διαφόρων ειδών άνθρωποι, είμαστε διάφοροι, πολλές φορές ακόμα και αδιάφοροι.Εκείνος πήρε στην πλάτη του τον άνθρωπο που αγωνίζεται καθημερινά για τον επιούσιο, στάθηκε ως ο Αίρων τα άγχη του παγκόσμιου ανθρώπου: Του Έλληνα, του Ιταλού, του Βιετναμέζου, του οποιουδήποτε.Τον άνθρωπο αυτό έθεσε στο βάθρο ενός βασιλείου που σκήπτρο του ήταν η μαγκούρα του Διογένη και στέμμα του η υπαρκτική υπερηφάνεια. Δεν δίστασε μπροστά σε οποιονδήποτε κατακτητή μυαλού και σώματος.Πάλεψε εναντίον των Γερμανών και του Χίτλερ, κατά του Μεταξά και των Απριλιανών, στάθηκε απέναντι στην κρατική γραφειοκρατία και το Κόμμα, μετανάστευσε, πέταξε την τηλεόραση από το μπαλκόνι, έριξε αυγά σε υπουργούς, τούρτες σε ανυποψίαστους, μακαρονάδες σε κακομαθημένα παιδιά, πήρε το άφλογο όπλο του σαν άλλος Δον Κιχώτης, μίλησε με απλό τρόπο για την επικείμενη οικολογική καταστροφή του παγκόσμιου σπιτιού μας, τσακώθηκε με την πεθερά του, πήγε στο Βιετνάμ, καβάλησε άλογο και διαστημόπλοιο, έτρωγε συνεχώς ξύλο και μάλιστα άδικα.Κι τι πρότεινε Εκείνος για όλα αυτά; Ανθρωπιά, Συμπόνια, Αλληλεγγύη.Ο Βέγγος δεν έχει ανάγκη από κατάταξη, Είναι απλά ο Βέγγος. Ούτε φτιάχνει ούτε μπαίνει σε κατηγορία.
Ο Βέγγος είναι η σύγχρονη μορφή του Καραγκιόζη. Τον εμπέδωσε και τον απέδωσε μέσα από το μεγαλύτερο πανί, αυτό του κινηματογράφου. Θα μπορούσε να κινηματογραφήσει τις ταινίες που πρωταγωνίστησε με καραγκιόζικους τίτλους: Ο Καραγκιόζης πράκτορας, ο Καραγκιόζης φαρμακοποιός, ο Καραγκιόζης αριστερός, ο Καραγκιόζης τσιφούτης κ.α. Της ίδιας στόφας ήρωας, λαϊκός μέχρι το μεδούλι, παρατημένος αλλά ποτέ παραιτημένος, ποτέ παραδομένος.
Λυγμικός ακόμα και σε στιγμές που γελούσες με τα αστεία καμώματά του, με τη δική μας τρέλα στο μάτι, δανείστηκε τις στιγμές μας και τις επέστρεψε με τόκο αιωνιότητας.Βούτηξε στον βωβό κινηματογράφο και βγήκε στην επιφάνεια κρατώντας ομιλούντα μαργαριτάρια ανεκτίμητης αξίας. Γέλασε, έκλαψε και βασανίστηκε όπως εμείς, οι γονείς μας, οι παππούδες μας και οι πριν από εκείνους.

Πάντα θα μείνει χαραγμένη στο μυαλό μου η παράκλησή του στους αστυνομικούς, όταν τον συνέλαβαν έξω από το σπίτι κάποιου από τα αφεντικά του:
"Όχι εμένα, έχω δίκιο εγώ…"

2 σχόλια:

  1. Το ταλέντο του ήταν αυθεντικό και με σκληρή και πρωτοποριακή δουλειά ο Βέγγος πέτυχε να γίνει από ρόλος ήρωας και μάλιστα λαϊκός. Είναι ο ήρωας της εργατικής και μεσαίας τάξης. Επίσης, υπήρξε ένας εξαιρετικός χαρακτήρας γεμάτος από ανθρωπιά. Οι ιστορίες που το καταμαρτυρούν αυτό είναι πάμπολλες. Καταλαβαίνω και δικαιολογώ το συναισθηματικό υπόβαθρο της ιστορίας που περιγράφεις.

    Διαφωνώ, ωστόσο, με την πρόσληψη του Βέγγου ως σύγχρονου Καραγκιόζη. Είναι μια θεωρία που την πρωτοδιατύπωσε πριν από δέκα χρόνια ο Γιάννης Σολδάτος στη βιογραφία που έγραψε για τον Βέγγο με τον τίτλο "Ένας Άνθρωπος Παντός Καιρού".

    Η ερμηνεία αυτή είναι ανιστόρητη και επίσης αδιαφορεί για τις θεμελιώδεις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στους δύο ήρωες. Ο ήρωας Βέγγος είναι προϊόν της εποχής του. Συγκεκριμένα, της μεταπολεμικής Ευρώπης και ειδικότερα της Ελλάδας του Ψυχρού Πολέμου.

    Ο ήρωας αυτός υποφέρει από τα βιώματα της εποχής αυτής και προσπαθεί να προσαρμοστεί στις νέες προκλήσεις και αγωνίες: Κατοχή, Εμφύλιος, πείνα, φτώχεια, ανεργία, γραφειοκρατία, πελετειακό κράτος, σκληρή αστυνόμευση από τη μία και ανάπτυξη, νέες μορφές εργασίας, επιβίωση, εκσυγχρονισμός, αστικοποίηση, μόρφωση από την άλλη.

    Ο Βέγγος είναι εργασιομανής, τίμιος, προσπαθεί να βγάλει το μεροκάματο μέσω της εργασίας, δεν επιδιώκει τη λούφα και το ρουσφέτι. Αντίθετα, ο Καραγκιόζης είναι κατεργαράκος, τεμπέλης, κλεφταράκος, ψεύτης, έτοιμος να συνδιαλλαγεί με την εξουσία για ίδιον όφελος, δεν τον απασχολεί η κοινωνία, οκνηρός και άνθρωπος που αποφεύγει τον ιδρώτα της εργασίας. Προσπαθεί να ζήσει παρασιτικά και εις βάρος άλλων χωρίς μάλιστα να έχει τύψεις. Ίσα-ίσα που του αρέσει να το παίζει εξυπνάκιας, όταν οι εξελίξεις λειτουργούν υπέρ του.

    Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο αντιθετικούς ήρωες που το μόνο κοινό που έχουν είναι ότι και οι δύο μιλάνε Ελληνικά...και το ότι και οι δύο είναι φαλακροί.

    Θα επέλεγα μια ερμηνεία Δύσης και Ανατολής, νεωτερικότητας και παράδοσης, εκσυγχρονισμού και κοινωνικού συντηρητισμού. Ο Βέγγος συμβολίζει την ηθική της εργασίας ενώ ο Καραγκιόζης αντιπροσωπεύει την κουλτούρα του λεβαντίνου, του ανατολίτη που έχει μάθει στο ραχάτι και στην ανίδρωτη αντιμετώπιση της φτώχειάς του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Φίλε M.d.T., είναι αλήθεια πως ο Σολδάτος θελησε να ταυτίσει τον Βέγγο με τον Καραγκιόζη.
    Όταν όμως έγραφα αυτές τις γραμμές για τον σπουδαίο αυτόν καλλιτέχνη δεν σκέφτηκα καν την προσέγγιση του Σολδάτου. Είχα στο νου μου την προσέγγιση του Καραγκιόζη μέσα από τα "Καραγκιόζικα" Βασίλη Ρώτα.
    Από τη σκοπιά του Ρώτα, αυτά τα δύο πρόσωπα φαίνεται πως ταιριάζουν. Δεν το λέει ο ίδιος, εγώ το εμηνέυω με αυτόν τον τρόπο.
    Έτσι κι αλλιώς στο μυαλό μου ποτέ δεν ήταν ο Καραγκιόζης ένας τεμπέλης που ήθελε να κοροιδέψει εαυτόν και αλλήλους.
    Μπορεί να είναι λάθος ο τρόπος που τον βλέπω αλλά για μένα ο Καραγκιόζης έχει σπέρμα του αιώνιου Έλληνα ή ακόμα καλύτερα του αιώνιου ΑΝΘΡΩΠΟΥ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή