Φτωχοί, κάνετε υπομονή.

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύεται μαζί με πολλά άλλα στο νέο τεύχος του περιοδικού "Μανδραγόρας" (Ιούνιος, Τεύχος 52)
(http://mandragoras-magazine.gr/%CF%84%CE%B5%CF%8D%CF%87%CE%BF%CF%82-52/9099)
και συμπεριλαμβάνεται σε ένα από τα τρία αφιερώματά του, συγκεκριμένα σε αυτό που ακουμπά το φαινόμενο της φτώχειας.
Ευχαριστώ τον Δημήτρη Λάμπο για την πρόσκλησή του να λάβω μέρος σε αυτό το αφιέρωμα.

Φτωχοί, κάνετε υπομονή.

"Η πρώτη σου επαφή με τη φτώχεια είναι πολύ παράξενη.
Έχεις σκεφτεί τόσο πολύ για αυτήν- είναι κάτι που φοβόσουν σε όλη σου τη ζωή, κάτι που ήξερες ότι αργά ή γρήγορα θα σου συνέβαινε· όμως είναι διαφορετικό με έναν τρόπο καταλυτικό και ταυτόχρονα πεζό.
Πίστευες ότι θα ήταν απλό· όμως είναι εξαιρετικά περίπλοκο.
Πίστευες ότι θα ήταν τρομερό· είναι απλώς βρωμερό και ανιαρό.
Αυτό που ανακαλύπτεις πρώτο είναι η αλλόκοτη αχρειότητα της φτώχειας· οι αλλαγές που σου προκαλεί, η περίπλοκη μικροπρέπεια και η ευτέλεια που τη συνοδεύουν."
Eric Blair (Τζωρτζ Όργουελ)

Όντας ό ίδιος φτωχός για ένα -χρονικά ικανό προς εξαγωγή συμπερασμάτων- διάστημα της ζωής του, ο Όργουελ περιγράφει στο πρώτο του βιβλίο "Οι Άθλιοι Του Παρισιού & Του Λονδίνου" το φαινόμενο της φτώχειας σε όλη τη δυναμική του, με συνθετικό και απλό τρόπο γραφής, αφηγούμενος την προσωπική του περιπέτεια αλλά και εκείνων που συνάντησε σε αυτή την πορεία, περιγράφοντας με κάθε λεπτομέρεια τις δουλειές που έκανε για να μπορεί απλώς να επιβιώνει, στην ουσία λιμοκτονώντας, θέτοντας με λεπτομέρειες τις κατηγορίες των φτωχών και τα χαρακτηριστικά τους μέσα από σκληρούς μα ευαίσθητους και αληθινούς χαρακτήρες, μιλώντας μας για τους αλήτες και τις διαβαθμίσεις τους, περιγράφοντας έναν υπόγειο κόσμο πέρα για πέρα αληθινό και υπό διαφορετικούς χρονικούς και κοινωνικούς όρους έως τα σήμερα υπαρκτό, έναν κόσμο, που ακόμα κι ο Ηλίας Πετρόπουλος θα ζήλευε να είχε δει και αφηγηθεί. 
Το βιβλίο αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να συγκριθεί με την εργασία του Ένγκελς για την εργατική τάξη της Αγγλίας ή με την βιωματική καταγραφή των σταδίων της τρέλας από τον Γιώργη Ζάρκο.

Ας δούμε από κοντά κάποια από αυτά που γράφει ο Όργουελ σε αυτό το μικρό απόσπασμα.

- "Η πρώτη σου επαφή με τη φτώχεια είναι πολύ παράξενη."

Παράξενους, πολλές φορές, χαρακτηρίζουμε ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουμε, που μπορεί για διάφορους λόγους είτε να μην αγγίζουν τις δικές μας νόρμες είτε αντίθετα να τις καταρρίπτουν με ιδιαίτερα εύκολο τρόπο.
Σπάνια κάνουμε την κατηγοριοποίηση "παράξενος" όταν αναφερόμαστε σε καταστάσεις τόσο βιωματικές και σκληρές, γιατί αυτές μιλούν από μόνες τους χωρίς να χρειάζονται επίθετα και κατηγορούμενα για να (αυτο)προσδιοριστούν.
Εδώ η φτώχεια προσωποποιείται και γίνεται ένας ζωντανός οργανισμός, αποκτά υλική οντότητα, φαίνεται ότι κτίζει ένα δικό της χαρακτήρα.
Και εν πολλοίς έχει δίκιο ο Όργουελ, γιατί πώς αλλιώς μπορείς να αντικρίσεις ευθέως μια κατάσταση τόσο σκληρή, αν δεν την "ανθρωποποιήσεις", ώστε να μπορέσεις τελικά να την αντιμετωπίσεις, να σκεφτείς για αυτήν, να την ανακαλέσεις στη μνήμη σου, να την καταγράψεις;

- "είναι κάτι που φοβόσουν σε όλη σου τη ζωή, κάτι που ήξερες ότι αργά ή γρήγορα θα σου συνέβαινε·"

Εδώ, η φτώχεια συλλαμβάνεται μάλλον ως κάτι μεταφυσικό και αναπόφευκτο, σαν να πρόκειται για τον θάνατο, κάτι δηλαδή που ξέρεις ότι δεν μπορείς να αποφύγεις, το φοβάσαι και απλά αναμένεις την ώρα που θα καταφθάσει. 
Είναι για τον Όργουελ κάτι που αφορά όλους μας, όσο κι αν υποκρινόμαστε ότι δεν μάς ενδιαφέρει τόσο άμεσα τελικά. 

- "Πίστευες ότι θα ήταν απλό· όμως είναι εξαιρετικά περίπλοκο."

Η φτώχεια είναι κάτι περίπλοκο κι όχι απλό, όσο κι αν φαίνεται διαφορετικά.
Σε αναγκάζει βίαια σε πολλές αλλαγές, σε μεταμορφώνει, σε διαλύει αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, γιατί οι διαδικασίες που σε οδηγούν τελικά σε αυτά είναι περίπλοκες και ψυχοφθόρες, όσο απλό κι αν είναι ή φαίνεται στα μάτια ενός εξωτερικού παρατηρητή το τελικό αποτέλεσμα.

- "Πίστευες ότι θα ήταν τρομερό· είναι απλώς βρωμερό και ανιαρό."

Η φτώχεια δεν τρομοκρατεί, είναι βρωμερή και ανιαρή.
Τόσο απλά, τόσο καίρια, τόσο βιωματικά.

- "Αυτό που ανακαλύπτεις πρώτο είναι η αλλόκοτη αχρειότητα της φτώχειας· οι αλλαγές που σου προκαλεί, η περίπλοκη μικροπρέπεια και η ευτέλεια που τη συνοδεύουν."

Η φτώχεια έχει ως συνοδοιπόρους της τη μικροπρέπεια και την ευτέλεια, διαβρώνει τον ανθρώπινο χαρακτηρολογικό ιστό εκ βάθρων και κάνει αγνώριστο το θύμα της όχι μόνο στον κοινωνικό του περίγυρο αλλά και απέναντι στον ίδιο του τον πρότερο εαυτό.
Γεννάει νέους εαυτούς και θανατώνει την αξιοπρέπεια μέσα τους.

Μετά λοιπόν από το παραπάνω απόσπασμα και την καταγραφή επιμέρους σημείων του, το να γράψεις για τη φτώχεια μη ενδεδυμένος ποτέ το βίωμά της, φαίνεται ως μια διαδικασία από τη μία ίσως ανέξοδη, γιατί προσπαθείς να αποκαλύψεις τη μορφή και την ουσία μιας κατάστασης της οποίας τις συνέπειες δεν έχεις ζήσει παρά μόνο ακούσει και οσμιστεί στον περιβάλλοντα κοινωνικό ίσως και προσωπικό σου χώρο, από την άλλη λίγο άχαρη, ειδικά όταν αναλογίζεσαι πόσοι σπουδαίοι άνθρωποι έχουν προσεγγίσει το φαινόμενο και την ουσία του και από πόσες ερμηνευτικές σκοπιές έχουν προσπαθήσει να τη φωτίσουν, αυτήν, την σκοτεινότερη ίσως βιωματική κατάσταση του ανθρωπίνου βίου μετά τη Γέννηση και τον Θάνατο. 

Γιατί η φτώχεια δεν είναι πότε μόνη της.
Στέκεται ανάμεσα στη Ζωή και τον Θάνατο. 
Με διάφορους τρόπους περικλείει εντός της και τα δύο αυτά αρχετυπικά πεδία: 
Γεννιέται όταν αρχίζει να πεθαίνει η αξιοπρέπεια και ξεψυχά όταν εκείνη αρχίζει και ανασυσταίνεται εκ των ενόντων.
Γεννιέται όταν ο αυτοσεβασμός αρχίζει να καταρρακώνεται και πεθαίνει όταν το θύμα της αρχίζει να σέβεται πάλι τον εαυτό του, αλλά αυτή τη φορά με έναν ανοίκειο προς τους πολλούς τρόπο, με έναν τρόπο αναγεννητικό και για αυτό παράξενο στα μάτια τους.
Γεννιέται όταν όλοι αρχίζουν να σε κοιτούν περίεργα, όταν με χαμηλωμένο βλέμμα κοιτάς τις λοξές τους ματιές να σε διαπερνούν, αλλά πεθαίνει όταν το βλέμμα σου αποκτά ξανά κάτι από τη ζεστασιά ενός απλού μα ζεστού τραπεζιού με φίλους, κοιτώντας τώρα τους άλλους κατευθείαν μέσα στα μάτια με θάρρος και προσμονή.
Η φτώχεια κι ο έρωτας δεν υπάγονται σε κάποιο ούτε και προμοτάρονται από κάποιο πολιτικοοικονομικό σύστημα.
Η φτώχεια είτε "καπιταλιστική" είτε "κομμουνιστική" παραμένει
α-πορία, αποκόπτει τον άνθρωπο από όλα τα πιθανά βιοτικά και ψυχικά εν δυνάμει περάσματα και τον αναγκάζει να ανέχεται τον εαυτό μόνο ως όχημα επιβίωσης.

Η φτώχεια είναι κρατικό νούμερο στα οικονομικά υπουργεία, είναι δαπάνη, είναι φιλανθρωπία και αγαθοεργία, είναι αντικείμενο πανεπιστημιακών στατιστικών, τραπεζικών δανείων, χρηματιστηριακό προϊόν, κυβερνητικό αντίμετρο, αίτιο οικονομικών και θρησκευτικών πολέμων, κρύβεται πίσω από όλες τις πτυχές του ανθρωπίνου βίου, τις ελέγχει, τις καθορίζει, αποδίδει ή αποσπά το νόημα τους.

Τα τελευταία χρόνια της αδυσώπητης εγχώριας οικονομικής κρίσης επέδειξε αξιοσημείωτη υπομονή και επιμονή.
Απείλησε, διέσυρε, χτύπησε με μανία κι ακόμα συνεχίζει να δρα υπό νέους όρους, αλλά πάντοτε με την ίδια ένταση.
Έχει ανακαλύψει τρόπους να ελίσσεται και να ξεδιπλώνεται, να αποστασιοποείται από ό,τι συμβαίνει, ακόμα και να "παίζεται" στα τηλεοπτικά κανάλια μέσα σε μια σειρά θεμάτων είτε ως πρώτο από αυτά, ώστε να εντυπωσιάζει, είτε μαζί με όλα τα υπόλοιπα σαν να πρόκειται για επικερδές διαφημιστικό προϊόν.
Ως κυρίαρχο φαινόμενο της κρίσης έχει γίνει αποδεκτό, όσο κι αν φωνάζουμε για το αντίθετο, ενώ πάνω στο σώμα της πουλάνε και ξεπουλάνε πολλοί: Εκκλησία, Κομματικοί Μηχανισμοί όλων των αποχρώσεων, Κράτος, Τηλεοπτικά Κανάλια, Επιχειρηματίες Δημοσιογράφοι, ολόκληρο το σύστημα Πληροφόρησης και Προπαγάνδας ομού μετά του Αστικού Πολιτικού.

- Η Εκκλησία (σε γενικές γραμμές όλες οι θρησκείες κι οι εκκλησίες τους) πάντα είχε τη φτώχεια ψηλά, είτε την πνευματική είτε την υλική, υπονοώντας ευθέως ότι ξεκινώντας από τη μία φτάνουμε στην άλλη, ότι η πρώτη είναι σημαντικότερη της δεύτερης, ότι ακόμα κι αν δεν έχεις τίποτα υλικό, αλλά έχεις τον Θεό μέσα σου, τότε είσαι πλούσιος.
Πρόκειται για μια απλοϊκή και προφανώς εκ του πονηρού περιγραφή της ανθρώπινης φτώχειας, που έλκυσε τόσο πολύ τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς, ώστε να θεωρήσουν τη θρησκεία σύμμαχο και εταίρο τους, συμπορευόμενοι μαζί της εκατοντάδες αιώνες φτάνοντας ως τις μέρες μας.
Αν το μήνυμα είναι ότι η φτώχεια είναι εν δυνάμει σωτηριολογικό εργαλείο, αν ο ίδιος ο Χριστός διεμήνυσε σε όλους τους τόνους πόσο δύσκολο είναι να κερδίσει ο πλούσιος τη Βασιλεία Των Ουρανών, τότε όλα γίνονται ξεκάθαρα και σαφή: ο φτωχός είναι ήδη εντός της Βασιλείας Των Ουρανών, οπότε δε χρειάζεται να αγωνιστεί για να εξαλείψει τη φτώχεια του, αφού είναι ήδη πνευματικά κερδισμένος και ψυχικά πλούσιος. 
Ο δε υλικά πλούσιος, έχει όλο τον καιρό μπροστά του να μετανοήσει, να παραδώσει ή να διαμοιράσει την περιουσία του στους φτωχούς κι έτσι να εξασφαλίσει κι εκείνος μια θέση στην περιβόητη Βασιλεία Των Ουρανών. Όχι βέβαια ότι δεν θα υπάρχουν πλούσιοι στην Ουράνια Βασιλεία, απλά η είσοδος τους θα είναι δυσκολότερη από εκείνη των υπολοίπων.
Όσοι πλούσιοι δεν αποφασίσουν να παραδώσουν ή να μοιραστούν την περιουσία τους, μπορούν κάλλιστα να κάνουν αγαθοεργίες για τους φτωχούς κι έτσι να έχουν κι αυτοί βάσιμες ελπίδες για την ισότιμη εισαγωγή τους στο Βασίλειο Του Θεού. Τα πράγματα είναι απλά.
Κοντά σε αυτό το πνεύμα της φτώχειας ως απαύγασμα αρετής και απλότητας όλες σχεδόν οι Θρησκείες αλλά κι οι σύγχρονοι πνευματισμοί προτρέπουν σε μια απροσδιόριστη υπομονή με κέρδος τον... παράδεισο, πνευματικό, μη υλικό, ψυχικό ή όπως αλλιώς μπορεί να ονομαστεί από τους εχθρούς της Ζωής, όπως πολύ πιθανόν θα τους αποκαλούσε ο Νίτσε.    

- Οι Κομματικοί Μηχανισμοί εμπλέκονται σε ένα αέναο παιχνίδι με τη φτώχεια, εξαγγέλλοντας προγράμματα σωτηρίας (όπως ακριβώς και οι θρησκείες), μιλώντας για τη φτώχεια στα προεκλογικά μπαλκόνια και στα τηλεοπτικά παράθυρα, καθορίζοντας τη φτώχεια μέσα από τους παραμορφωτικούς καθρέπτες του Κόμματος και της Εξουσίας ως ένα ακόμα νούμερο μέσα στα πολλά.
Το πολιτικάντικο κέρδος με επίκεντρο τη φτώχεια είναι τεράστιο, εμείς οι άνθρωποι εύπιστοι και το παιχνίδι συνεχίζεται αιώνες τώρα με διαφορετικούς κάθε φορά όρους, έχοντας όμως στον πυρήνα του την ίδια καθαρή ουσία: Εμείς θα σάς σώσουμε, εμείς θα σάς εξηγήσουμε τί είναι η φτώχεια και πώς αντιμετωπίζεται, εμείς ξέρουμε τα κατατόπια, εμείς είμαστε εσείς κι εσείς εμείς.

- Η Οικονομία αριθμοποιεί και στατιστικοποιεί τη φτώχεια, πετώντας εκτός κάδρου όποια συναίσθηση της κοινωνικής και υπαρξιακής της βαρύτητας, υποκρινόμενη ότι πρόκειται για μια ακόμα μαθηματική πράξη, μια εξίσωση πολλών αγνώστων με μοναδικό ζητούμενο την οικονομική ανάπτυξη, μια εξίσωση δυσεπίλυτη, αέναη, μα πανταχού παρούσα.
Συμβαδίζει με το Κράτος και τους μηχανισμούς του, προνοεί, προγραμματίζει, σώζει, λειτουργεί ως μαθηματικοποιητής της ίδιας της Ζωής.

- Από κοντά με την Θρησκεία, τους Κομματικούς Μηχανισμούς και την Οικονομία βαδίζουν και τα ισχυρά (κι όχι μόνο) Μ.Μ.Ε. εντάσσοντας στο καθημερινό τους πρόγραμμα τη φτώχεια ως καθημερινή εικόνα σε ενημερωτικές αλλά και lifestyle εκπομπές, όπου μπορούν κι όπως κι αν γίνεται, μοιράζουν κουπόνια και δώρα, χαρίζουν ταξίδια, μιλάνε για αυτήν, την αναλύουν, υπερθεματίζουν, μα δεν την ξέρουν καν, γνωρίζουν μόνο την όψη της αλλά όχι την ουσία της, κερδίζουν από τη θέασή της και τις διαφημίσεις που αυτή προσελκύει.
Δίκαιη συναλλαγή: Μάς δημιουργούν μια αίσθηση αποδοχής της, οικειότητας, τη θεωρούμε κάτι "φυσιολογικό", ίσως και δίκαιο για κάποιους, ενώ εκείνοι παράγουν πλούτο από τη διαχείρισή της. 

Όσοι λοιπόν φτωχοί προσέλθετε και σωθείτε από εμάς, τους έχοντες πλούτο, τους κατέχοντες πνευματικά όπλα, τους γνωρίζοντες, τους σκεπτόμενους, τους ιδεολογικά και πολιτικά επαΐοντες, ω εσείς αιώνιοι φτωχοί.
Μην αναζητάτε για λύσεις, εκτός αν πρόκειται για τις δικές μας.
Μην προσδοκάτε βοήθεια πέρα από εκείνη των ιδρυμάτων, που εμείς έχουμε ιδρύσει ειδικά για εσάς, εμείς οι πλούσιες κυρίες των πλούσιων συζύγων μας.
Μη διαβάζετε, μην αναρωτιέστε, μην ασχολείστε με την οικονομία και τις ιδεολογικοπολιτικές της παραφυάδες, μην καταλαβαίνετε από Τέχνη, μην ασχολείστε με θεωρίες και ιδεολογικά απολειφάδια, μη βαραίνετε την ήδη φτωχή σας υπόσταση με άχρηστα βάρη, μην ακούτε όσους μιλούν για επαναστάσεις και αξιοπρέπεια, βία και επανασύσταση του μάταιου τούτου κόσμου.
Είναι όλοι βουτηγμένοι στην ουτοπία, δεν καταλαβαίνουν ούτε ένα χιλιοστό από τον πραγματικό κόσμο, είναι επικίνδυνοι, ονειροπόλοι, αυτοί είναι οι απάνθρωποι.
Εμπιστευθείτε εμάς, τα κράτη μας, τις οικονομίες μας, τις τράπεζές μας, τα ευαγή μας ιδρύματα και να θυμάστε πάντα ό,τι πρέπει να σάς συνέχει και να σάς εμπνέει:
Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, μακάριοι οι πτωχοί παντού και πάντοτε. 

Γιατί η φτώχεια είναι αρετή, δε σε συνδέει με τίποτα υλικό, δε σε δεσμεύει, δε σου δημιουργεί πολύπλοκα προβλήματα, δε ζητάει τίποτα από εσένα παρά μόνο την υπομονή σου.
Αν είσαι φτωχός είσαι ελεύθερος.
Κάνετε υπομονή λοιπόν φτωχοί, έχει ο Θεός, έχει και το Κράτος.
Υπομονή.