ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ...

Με αφορμή την πρόσφατη συναυλία των Nine Inch Nails (20 Ιουλίου) και την επικείμενη των Faith No More (10 Αυγούστου), δύο συγκροτημάτων που χαρακτηρίζονται από σύζευξη και ποικιλότητα μουσικών τάσεων και μορφών, θα αναπολήσω νοητικά γεγονότα της ζωής μου και θα αποπειραθώ να κάνω σκέψεις που ίσως εκφράσουν και άλλους.
Έλεγε πριν από χρόνια ο Τζίμης Πανούσης σε κάποιο τραγούδι του: "Που μ΄ έριξες μανούλα μου μέσα σε αυτό το βόθρο! Είχα όνειρα για Ντ’ Αρτανιάν και με φωνάζουν Πόρθο".

Τι να σου κάνει και η Μουσική έτσι όπως την κατάντησαν; Από πού να περάσει η σκέψη του Νεοέλληνα ακροατή και να βγει καλύτερη, πιο μεστή; Από την Πέγκυ Ζήνα και τον Γιώργο Τσαλίκη; Από το ροκ των Ονιράμα και την πλαστική Pop του "Χατζηγιάννη-Χέρια Ψηλά" του Μεγαλοπρεπούς; Από "καλλιτέχνες" που διάγουν το βίο του εγχώριου αστέρα και δεν είναι ούτε καν μετεωρίτες; Από στίχους που καψουρεύουν και σε ρίχνουν στα πατώματα ανούσιων παθών; "Φεύγεις και νομίζεις πως θα πέσω να πεθάνω και άνω-κάτω τη ζωή μου θα την κάνω. Μη σε νοιάζει τι θα κάνω πια εγώ". Δε με νοιάζει τι θα κάνεις κυρά μου. Δε πα να…;Από πού να ωριμάσει Μουσικά και Πολιτικά ο Νεοέλληνας;
Από το ΒλαχοΑνατολικοΛαϊκόPopRock του Κιάμου και του Μενιδιάτη (Υιού) ή από τη Λαϊκίστικη εκδοχή του έντεχνου που προσφέρει απλόχερα ο Κότσιρας; Και που είναι η σκέψη σε όλα αυτά; Εννοώ την ΠΟΛΙΤΙΚΗ σκέψη. Και μη σπεύσετε να με παρεξηγήσετε. Δεν μιλάω εδώ ούτε μόνο για στρατευμένη τέχνη στυλ Θεοδωράκη ή Τζαβέλα (Σεβαστοί και οι δύο) και σίγουρα δεν εννοώ τη Σκέψη που σερβίρουν καθημερινά ως Πολιτική κανάλια και δημοσιογράφοι. Μιλάω για σκέψη ουσιαστικά ΠΟΛΙΤΙΚΗ, όχι πετσοκομμένη από Ιδεολογίες Προκρούστες και Επαγγελματίες Πολιτικούς Πεοκρούστες.
Η μουσική φυσικά είναι Τέχνη και είναι μία. Όσο και να τη χωρίζουμε παραμένει μία. Και η Πολιτική είναι τέχνη, καίρια και βιοτική. Όσο και να την κομματικοποιούμε (κομμάτι-κομμάτι) παραμένει μία.Για πρακτικούς λόγους έχουμε την τάση να διαμελίζουμε και να κατηγοριοποιούμε την Ολότητα, ώστε να μπορούμε να τη διαχειριστούμε. Εκτός από θέμα πρακτικότητας καλύπτει και μια βαθιά ανασφάλεια του ανθρώπου, ο οποίος δεν μπορεί να διαχειριστεί μια αφηρημένη σκέψη, ένα αφηρημένο μυαλό, μια αφηρημένη Τέχνη (όλες οι τέχνες είναι αφηρημένες. Αυτό δεν αναιρεί την κανονικοποίησή τους, την υπαγωγή τους σε κανόνες).

Στη Mουσική για παράδειγμα υπάρχουν νότες, ρυθμοί, μέτρα, πεντάγραμμα κ.α. Μπορείς να παίξεις τύμπανα με τα φορμαλιστικά υλικά ενός σετ drums (κανονιστικότητα-συμβατικότητα), μπορείς να παίξεις και με τον κάδο ενός πλυντηρίου (αφαιρετικότητα - αντισυμβατικότητα).

Θα ασχοληθώ λίγο παραπάνω με τη Μουσική και την Πολιτική, γιατί είναι οι μόνες μορφές τέχνης που έχουν υποστεί τόσο μεγάλο εξευτελισμό, καθημερινό, βίαιο και συστηματικό.Ούτε η Μουσική μπόρεσε να αποφύγει το διαμελισμό του Σώματός της. Από αυτό βγήκε βέβαια και κάτι καλό. Μάθαμε (όσοι καταλάβαμε) από τη μία να αναγνωρίζουμε τη Μουσική οπουδήποτε, ενώ από την άλλη αντιληφθήκαμε πως Μουσική δεν είναι ο,τιδήποτε ισχυρίζεται ότι είναι Μουσική (Γαρμπή, Ρουβάς και λοιποί Λαϊκού ή Εντεχνου). Δεν υπάρχει το αξιωματικά αυτονόητο, πιάνω ένα μικρόφωνο άρα είμαι τραγουδιστής.

Πάμε λίγο στις κατηγορίες. Δεν μπορώ να το αποφύγω, γιατί αλλιώς δε θα μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε. Υπάρχει ας πούμε η Rock μουσική (κατηγορία της ολότητας) και η Punk Rock μουσική (υποκατηγορία της κατηγορίας). Η Punk έχει κάποια στοιχεία που την εντάσσουν στην κατηγορία της Rock και η Rock, ακριβώς λόγω των στοιχείων αυτών, ξέρει ότι μπορεί να εκπροσωπηθεί επάξια από την Punk.Η Punk, δεν ξεκίνησε ως κλασσικό ρεύμα της Rock, αλλά ως εναντίωση σε ό,τι σήμαινε κλασσικό Rock τη δεκαετία του ‘70. Καμία υποκατηγορία δεν ξεκινά ως κλασσική στο είδος της, αλλά σχεδόν πάντα διαρρηγνύει τις κεντρικές "αρτηρίες" που τη συνδέουν με την πατρώα μορφή, δηλαδή την παράδοση. Το καινούργιο δεν μπορεί να αναπτυχθεί με τις συνταγές του παλιού. Γιατί η παράδοση (μουσική, εθνική, οικογενειακή κ.α.) δεν είναι κάτι που κληροδοτείται και παραμένει ως έχει. Είναι κάτι που παραδίδεται και περιμένει να εμπλουτιστεί από το σπέρμα της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας στα πλαίσια του παρόντος και μέλλοντος στο οποίο παραδίδεται, σε οποιαδήποτε εποχή, υπό οποιοδήποτε κοινωνικό καθεστώς. Έτσι λοιπόν και η Μουσική δεν είναι κάτι στατικό και μονομερές, όπως δεν είναι οποιαδήποτε μορφή Τέχνης αλλά κάτι που κινείται συνεχώς και τα όρια του τίθενται κάθε φορά από την οριοθέτηση του ανθρώπινου μυαλού της κάθε εποχής, το οποίο με τη σειρά του καθορίζεται από τις κοινωνικές συνθήκες (συλλογικό επίπεδο) και τους προσωπικούς γονότυπους-φαινότυπους, προσωπικό περιβάλλον (ατομικό επίπεδο).

Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη μουσική ως ακροατής (για λίγο διάστημα υπήρξα και μουσικός «παίκτης» και ακόμα τον παριστάνω), ήμουν δώδεκα ετών. Η εφηβεία είναι μια ηλικιακή φάση ταυτοποίησης με φυσικό σκοπό τη δημιουργία Προσωπικότητας. Ένα μέρος της δικής μου ταυτότητας δημιουργήθηκε μέσα από το Heavy Metal υποκατηγορία. Αυτό κράτησε για δύο χρόνια, από δώδεκα ως δεκατέσσερα. Εκείνη την περίοδο δεν άκουγα τίποτα άλλο. Έκρινα τη Σύνολη Μουσική από την ποσότητα ηλεκτρικής κιθάρας που κατάφερνε να διαχέει στο περιβάλλον, από τον ιδρώτα των Drummers και τις ικανότητες τους στο παίξιμο της μπότας τους. Το ντύσιμό μου ήταν ανάλογο των μουσικών μου προτιμήσεων, οι παρέες μου το ίδιο. Άρα, η μουσική έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία της ταυτότητάς μου. Παράλληλα, μαζί με τους συνομήλικους συνακροατές μου ασχολούμασταν και με τους στίχους. Αλλά όχι μόνο αυτό. Όταν αρχίσαμε να ξεπερνάμε τη φάση του Καθαρού HeavyΜεταλλά, μπήκαμε χωρίς να το καταλάβουμε σε ένα τούνελ νέων μουσικών επιλογών, επιλογών που τολμώ να πω πως έθεσαν την προσωπικότητα μου σε βάσεις (μαζί με το Heavy Metal εννοείται). Ακούγαμε πια και πράγματα που ναι μεν ήταν μέσα στα όρια του Heavy Metal, αλλά ταυτόχρονα ξεφεύγανε κιόλας. Άρχισα να ασχολούμαι και με άλλα μουσικά είδη. Αφού άνοιξα τα αυτιά μου, ξεκίνησε να εκπαιδεύεται και το μυαλό μου. Παρατηρούσα πλέον τους στίχους περισσότερο, ειδικά από συγκροτήματα της Punk σκηνής (Dead Kennedys, Bad Religion κ.α.), έμπαινα στη μουσική ενορχήστρωση, καταλάβαινα καλύτερα τις παραγωγές, ένιωθα βαθύτερα τα χρώματα της Μουσικής. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο η Μουσική με δίδαξε Πολιτική. Έμαθα να ακούω μουσικές με ετερόκλητα στοιχεία, έμαθα να βλέπω τον κόσμο αλλιώς. Γινόμουν πιο απαιτητικός στα ακούσματά μου και η σκέψη μου αναπτυσσόταν εκ του παραλλήλου, ταυτόχρονα απαιτητική και διψασμένη για το καινούργιο, το α-γνώριμο, το ανύπαρκτο. Γνώρισα ολόκληρους κόσμους στη Μουσική. Έκανα φίλους, φίλους Μουσικούς και Πολιτικούς. Η ουσία του Είναι, μου παρείχε τους δεσμούς που χρειάζονταν για να παραμείνω σκεπτόμενος και σκωπτικός. Με παλινδρομήσεις και πισωγυρίσματα. Με αποτυχίες που δημιούργησαν εμπειρικούς κανόνες και βιώσεις του δικού μου Πραγματικού. Και αυτό το Μουσικό Πραγματικό, το αδόκιμο, το ουτοπικό, με οδήγησε στον κόσμο του δικού μου Πολιτικού Πραγματικού. Όταν έφτασα εκεί κατάλαβα ότι δεν ήμουν μόνος (Αυτό κι αν είναι λύτρωση). Δεν ήταν το Δικό μου Πραγματικό. Κι άλλοι είχαν κάνει το ίδιο ταξίδι (Ευτυχώς). Έπιανες τους στίχους ενός τραγουδιού και κατέληγες να συζητάς για την Πολιτική, τη Θρησκεία, τη Λογοτεχνία, τον Υπαρκτικό Άνθρωπο και τα προβλήματά του.

Οι Christian Death με έσπρωξαν στο Μπωντλαίρ, οι Dead Kennedys στην αμφισβήτηση, ο Nick Cave στη σκοτεινή ουσία του Ανθρώπου, ο Tom Robinson στη διεκδίκηση της Ομοφυλοφιλικής Πραγματικότητας, οι Joy Division στην αστική περιπλάνηση του Αθηναϊκού Τέρατος, οι Mecano στο εκλεπτυσμένο Punk της Συνεχούς Εξέγερσης, ο Χατζηδάκις στην Ανθρώπινη Ευαισθησία, τα Blues στο μαύρο κόσμο της διασποράς και της δουλείας, τα Ρεμπέτικα στη χοάνη των κοινωνικών αδιεξόδων και των παθών των απόκληρων. Όταν οι Metallica έβγαλαν στην πιάτσα το Kill’ Em all κανείς δεν ήξερε πώς να το χαρακτηρίσει. H κατηγοριοποίηση ήταν δύσκολη. Δεν ήταν Heavy Metal, δεν ήταν Punk, τι μπορεί να ήταν; Φτιάχτηκε λοιπόν η κατηγορία του Thrash για να ΄χουμε και να ιεραρχούμε. Και από τότε έγιναν κλασσικοί… Και τόσοι άλλοι που ποτέ ουσιαστικά δεν ήταν απαραίτητο να μπουν σε καλούπια, παρά μόνο επειδή θα εκτίθονταν στην Καπιταλιστική Αγορά, τέθηκαν στο κρεβάτι του Προκρούστη. Δε γινόταν αλλιώς. Οι Motorhead έπρεπε να είναι Heavy Metal, οι Θεοδωράκης και Χατζηδάκις έντεχνοι, o Mileς Davis τζαζίστας, οι Nirvana γκράντζ. Ο Άσιμος Rock, ο Σιδηρόπουλος πάνω από όλα ναρκομανής και μετά μουσικός και πάει λέγοντας. Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά. Αν συνεχίσω, δε θα υπάρχει τελειωμός.
Η σκέψη πέταξε και γραπώθηκε από την ανθρωπότητα και τη Μεγαλειότητα των προβλημάτων της. Εκείνο το σημείο ήταν κομβικό. Δεν μπορούσα να αποπειραθώ τη Λύση των προβλημάτων μέσω της Μουσικής. Εκείνη με δίδαξε, με έμαθε, με καθοδήγησε, μου έδειξε δρόμους και μονοπάτια. Αλλά, τι με έμαθε η Μουσική ουσιαστικά; Ανοικτότητα μυαλού. Αυτό έφτανε. Τι άλλο χρειάζεσαι καταρχήν πέρα από νόηση ευεπίδεκτη στο νέο, το ουτοπικό, το αντι-πραγματικό; Έπρεπε να πάω αλλού. Τώρα, με όλο αυτόν τον οπλισμό δεν ήταν απαραίτητο να διαλέξω στρατόπεδο; Και διάλεξα. Έθεσα τον εαυτό μου εναντίον των ταμπελών και προχώρησα. Εντάξει, όλα είναι κάτω από ταμπέλες. Είπαμε, η ανθρώπινη αδυναμία… Και σίγουρα μπαίνει το θέμα του γούστου. Και το γούστο έχει τη δική του ευθύνη. Τι προτιμώ να ακούω; Πως σκέφτομαι την αυριανή κοινωνία; Τι θέλω να αλλάξω; Καταλαβαίνει διαφορές το αυτί μου όταν ακούω Βαμβακάρη και Τσιτσάνη; Πολιτικά ο Χιώτης που θα μπορούσε να βρίσκεται;
Τι χρειάζονται οι ανθρώπινες κοινωνίες; Faith No More ή Manowar; Σύνθεση και Ποικιλία ή Καθαρότητα (και καλά…); Το μόνο εύκολο είναι να νιώθεις και να θες να είσαι Καθαρός. Το δύσκολο είναι η Σύνθεση, Κοινωνική και Μουσική και οποιαδήποτε άλλη, πάντοτε και παντού. Το crossover της Μουσικής με έφερε στις διασταυρώσεις της Πολιτικής Σκέψης. Απέναντι στην οποιαδήποτε Απόλυτη Καθαρότητα αντέτεινα την Πολύ-ποικιλότητα. Ήθελα να βιώσω τη μη καθαρότητα των Μουσικών μου επιλογών και στην Πολιτική Σκέψη. Και υπήρχαν μορφές που αντιπροσώπευαν Πολιτική Βιοποικιλότητα. Τις επέλεξα σαν να τις είχα γνωρίσει από κοντά. Λες και είχαμε μιλήσει για όλα αυτά που ένιωθα. Ό,τι σκεπτόμουν το έβλεπα στα γραπτά τους. Ό,τι θα ήθελα να κάνω και λόγω φόβου, εμμονών, βολέματος δεν μπορούσα, το είχαν βιώσει εκείνοι πριν από μένα. Τώρα, εκτός από Μουσικούς απέκτησα και Πολιτικούς ήρωες, ένιωθα τις μουσικές, τους στίχους και τα λόγια τους στο κεφάλι μου. Είχα όραμα για τη ζωή, μπορεί ουτοπικό για κάποιους, αλλά τουλάχιστον είχα κάτι Δικό μου. Δικό μου γιατί το είχα ψάξει, είχα ταλαιπωρηθεί για να το επιλέξω. Δεν ήταν κάτι εύκολο. Συνέδεσα Πολιτική Σκέψη με Μουσική και έγιναν ένα μέσα μου. Αφού το ένα με οδήγησε στο άλλο, τι άλλο μπορούσα να κάνω; Ήρθαν όλα πολύ φυσιολογικά, πολύ ομαλά.

Τελειώνοντας, θέλω να πω ότι… Η Πραγματικότητα της Τέχνης δεν είναι η πραγματικότητα της Βιωμένης, καθημερινής Πραγματικότητας. Έτσι λένε κάποιοι. Εγώ λέω ότι δε θα έπρεπε να είναι. Γιατί αν η πραγματικότητα της Μουσικής απεικονίζεται στο Ρουβά και τη Βίσση, αν η Πραγματικότητα της Καθημερινότητας εδράζεται στον Καραμανλή, το Γιώργο και τη Μενεγάκη, τότε αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αλλάξει. Η Τέχνη, ακόμα και η Στρατευμένη, δεν έχει συνειδησιακή επαφή με την πραγματικότητα με όρους χυδαίους, εμπορευματικούς και αγοραπωλησιακούς ή τουλάχιστον δε θα έπρεπε να είναι έτσι. Η Μουσική και η Πολιτική δεν είναι για πούλημα. Οι μελωδίες και οι πολιτική σκέψη δεν πουλιούνται στα καλάθια του Μetropolis και των Πολιτικών Κομμάτων. Η Μουσική μας παιδεία δεν μπορεί να έχει ως μοναδικό γνώμονα τον αριθμό των δίσκων που έχουμε στην κατοχή μας. Η Πολιτική δεν μπορεί να εξαρτάται από την αφισοκόλληση και την κομματική μας ταυτότητα.
Αυτοί που χρησιμοποιούν το Μουσικό ή το Πολιτικό όχημα για να καταφέρουν αναγνωρισιμότητα και φράγκα, βρωμάνε από χιλιόμετρα μακριά. Αν η Μουσική είναι μία, τότε και η κοινωνία είναι μία. Κάποιοι ξέρουν να παίζουν κοινωνικούς αυλούς και άλλοι ξέρουν να τους αντιγράφουν διαστρεβλωτικά και να τους παρουσιάζουν ως δημιουργήματα τελικού σκοπού. Το Όραμα το ψάχνεις με το ντουφέκι, Ουτοπία εκτοπισμένη στην υποτιθέμενη αντι-πρακτικότητά της και ο Καραμανλής πρώην Υπουργός Πολιτισμού. Όλα αχταρμάς και ουσία πουθενά.

Αν λοιπόν κάποιοι σας ρωτήσουν που κλίνετε πολιτικά, πείτε τους ότι ακούτε παρδαλούς Faith No More, Βιομηχανικά Ευαίσθητους Nine Inch Nails, Deathiκούς σαν τον Ψαραντώνη και τους Bauhaus. Αν δείξουν έκπληξη, ρωτήστε τους αν τα πολιτικά τους πιστεύω εξατμίζονται στα μπουζουκομάγαζα με Βανδή, Βίσση και άντε στο Επαναστατικό Κέφι με Going Through και Stavento…



ΥΓ: Η αναφορά σε καλλιτέχνες και μουσικά συγκροτήματα είναι ενδεικτική. Θα μπορούσε να ήταν ευρύτερη. Η Μουσική είναι Σύμπαν και δεν έχω ακούσει ούτε τον πλανήτη Γη.