ΦΡΗΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ: Γεννήθηκε 15 Οκτωβρίου 1844
Το Κράτος; Τι είναι αυτό; Ε λοιπόν, τώρα θα ανοίξτε τα αυτιά σας γιατί θα σας μιλήσω για τον θάνατο των λαών. Το Κράτος είναι πιο ψυχρό από όλα τα ψυχρά κτήνη. Ακόμη και το ψέμα του είναι ψυχρό κι αυτό το ψέμα σταλάζει από τα χείλη του: « Εγώ το Κράτος, είμαι ο λαός». Αυτό είναι ψέμα! Ήταν οι δημιουργοί που έφτιαξαν τους λαούς και κρέμασαν πάνω τους την πίστη και την αγάπη: έτσι υπηρέτησαν τη ζωή.Αλλά το Κράτος λέει ψέματα σε όλες τις γλώσσες του Καλού και του Κακού. Και με το κάθε τι που λέει, λέει ψέματα - και με το κάθε τι που κάνει, κλέβει.
Εκεί που το Κράτος παύει – κοιτάξτε εκεί αδελφοί μου. Δεν το βλέπετε; Το ουράνιο τόξο και τις γέφυρες του Υπερανθρώπου;
Οι κυβερνήσεις των μεγάλων κρατών έχουν στα χέρια τους δύο μέσα για να κρατούν το λαό σε εξάρτηση, τρομαγμένο και υποτελή: ένα πιο βάναυσο, το στρατό και ένα πιο ευγενικό, το σχολείο.Το σχολείο και ο στρατός ισοπεδώνουν το άτομο.
Να τιμάτε και να νιώθετε ταπεινοί μπροστά στον ύπνο! Αυτό είναι το πρώτο απ’ όλα. Και να αποφεύγετε όλους αυτούς που κοιμούνται άσχημα και ξυπνούν μέσα στη νύχτα.
Το να κοιμάσαι δεν είναι φτηνή τέχνη: πρέπει να μείνεις ξύπνιος όλη την ημέρα για να το καταφέρεις.
Αχ αδερφοί μου, αυτός ο Θεός που δημιούργησα ήταν ανθρώπινο έργο κι ανθρώπινη τρέλα, όπως όλοι οι θεοί.
Κι εσύ δικαστή μέσα στα βυσσινιά σου ρούχα, αν πεις δυνατά όλα όσα σκέφτηκες μέσα σου, ο καθένας θα φωνάξει: « Μακριά από τούτη τη βρωμιά κι απ’ αυτό το φαρμακερό φίδι».
Γάμο λέω εγώ τη βούληση των δύο να δημιουργήσουν τον ένα που θα’ ναι κάτι περισσότερο απ’ αυτούς που τον δημιούργησαν.
Το σεβασμό του ενός μπροστά στον άλλον, όπως πρέπει να κάνουν αυτοί που έχουν μια τέτοια θέληση, αυτό είναι που λέω εγώ γάμο.
Φυλαχτείτε απέναντι στον οίκτο: απ’ αυτόν έρχεται μια βαριά συννεφιά στον άνθρωπο.
Υπάρχουν αυτοί που κρατούν σφιχτά μια αρετή και λένε: « Η αρετή είναι αναγκαία », αλλά βαθιά μέσα τους πιστεύουν ότι μόνο η αστυνομία είναι αναγκαία.
Ναι, κάτι αλώβητο και άθαφτο παραμένει μέσα μου, κάτι που θρυμματίζει βράχους: το ονομάζω Βούλησή μου. Σιωπηλή κι αμετάλλακτη προχωρεί μέσα στα χρόνια.
Κι εσείς μου λέτε φίλοι μου ότι δεν πρέπει να μαλώνουμε σχετικά με τα γούστα και τις διαθέσεις. Μα ολόκληρη η ζωή φιλονικεί πάνω σε αυτά τα ζητήματα.
Αληθινά σου λέω, έχουμε κουραστεί πολύ ακόμη και για να πεθάνουμε. Τώρα είμαστε ακόμη ξύπνιοι και ζούμε μέσα σε ταφόπλακες.
Καλύτερα να μην ξέρεις τίποτα, παρά να μισοξέρεις πολλά πράγματα!
Καλύτερα να είσαι ανόητος με τα όσα εσύ ξέρεις, παρά σοφός με την έγκριση των άλλων.
ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ
Ήταν ακόμη δυσδιάκριτος. Πόσο πολύ θύμωσε μαζί μας, αυτός ο γκρινιάρης, επειδή παρεξηγήσαμε το νόημά του. Αλλά γιατί δεν μας μίλησε πιο καθαρά;Κι αν πρέπει να κατηγορείς τα αυτιά σου, γιατί μας έδωσε αυτιά που ήταν ανίκανα να τον ακούσουν σωστά; Αν υπήρχαν ακαθαρσίες στ’ αυτιά μας, ωραία! Ποιος τις έβαλε εκεί; Το ότι θέλησε να εκδικηθεί τα δημιουργήματα του, επειδή δε του βγήκαν καλά, αυτό ήταν μια αμαρτία ενάντια στο καλό γούστο.Υπάρχει το ίδιο καλό γούστο και στον οίκτο: αυτό τελικά είπε.
Μακριά όμως από έναν τέτοιο θεό! Καλύτερα χωρίς θεό, καλύτερα να φτιάχνουμε μόνοι μας τα πεπρωμένα μας, καλύτερα να’ μαστε ανόητοι, καλύτερα να’ μαστε ο Θεός του εαυτού μας.
Μα τι είναι αυτά που ακούω, είπε πάνω σε αυτό ο γερο-παπάς, τρίβοντας τα’ αυτιά του. Ω Ζαρατούστρα είσαι πιο Θεοσεβούμενος απ’ όσο πιστεύεις, με μια τέτοια απιστία! Κάποιος θεός μέσα σου μετάστρεψε την αθεΐα σου.
Αλλά εμείς σίγουρα δεν θέλουμε να εισέλθουμε σε αυτό το βασίλειο των ουρανών: εμείς φερόμαστε σαν άντρες, για αυτό και θέλουμε το βασίλειο της γης.
Από τότε που κουράστηκα να γυρεύω, έμαθα να βρίσκω.
Από τότε που κάποιος άνεμος μου εναντιώθηκε, ταξιδεύω με όλους τους ανέμους.
Αν αναρωτηθούμε ποιες σχέσεις υπάρχουν ανάμεσα στην αγάπη, στην δικαιοσύνη και στον πραγματικό κόσμο, θα διαπιστώσουμε ότι παρόμοιες σχέσεις είναι ανύπαρκτες.
Μηδενισμός είναι η θεωρία από την οποία λείπει ο σκοπός. Αν ερωτηθούμε τι σημαίνει μηδενισμός, θα αποκριθούμε ότι σημαίνει την πτώση κάθε υψηλής αξίας.
Οδηγητική αρχή σας να είναι ο χωρίς τέλος αγώνας να πλησιάσετε το αδύνατο.
Ένας μόνο υπήρξε χριστιανός, ο Χριστός, ο οποίος πέθανε στο Σταυρό.
Τι κατέρριψε ο Χριστός; Όλα αυτά που υποδηλώνει σήμερα το όνομα του Χριστιανού.
Το δικό μου Εγώ με δίδαξε μια νέα περηφάνια, κι εγώ τη διδάσκω στους ανθρώπους: Δε χρειάζεται πια να χώνεις το κεφάλι στην άμμο των ουράνιων πραγμάτων, αλλά να κουβαλάς ελεύθερα ένα χωμάτινο κεφάλι που δημιουργεί νόημα για τη γη.
Κι έστρεψα την πλάτη μου στους ηγεμόνες, όταν είδα τι είναι αυτό που τώρα αποκαλούν εξουσία τους: το να παζαρεύουν και να εμπορεύονται τη δύναμη με τον όχλο. Έζησα με φραγμένα τ’ αυτιά ανάμεσα σε λαούς με ξένη γλώσσα: για να μείνει ξένη για μένα η γλώσσα τους των παζαριών και της εμπορίας για εξουσία.
Κι αυτός που πρέπει να γίνει δημιουργός μέσα στο Καλό και στο Κακό, αληθινά σας λέω, πρέπει πρώτα από όλα να γίνει χαλαστής και να γκρεμίσει αξίες.
Κι αν κανένας δώσει μάτια στον τυφλό, αυτός θα δει ένα σωρό άσχημα πράγματα πάνω στη γη κι έτσι θα καταραστεί εκείνον που τον γιάτρεψε.
Καμία πράξη δεν μπορεί να ακυρωθεί. Πως μπορεί να ξεγίνει μια πράξη μέσα από την τιμωρία;
Πως; Είναι ο άνθρωπος απλώς ένα λάθος του Θεού; Ή μήπως ο Θεός είναι ένα λάθος του ανθρώπου;
Ό,τι δεν με καταστρέφει με κάνει δυνατό.
Το σκουλήκι μαζεύεται όταν το πατούν. Αυτό είναι έξυπνο. Με τούτο τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να το πατήσουν πάλι, Στη γλώσσα της ηθικής αυτό λέγεται ταπεινοφροσύνη.
Περιφρονώ όλους όσους θέλουν να συστηματοποιούν τα πράγματα και τους αποφεύγω. Το να θέλεις ένα σύστημα είναι έλλειψη ακεραιότητας.
Ο πιο σίγουρος τρόπος για να καταστρέψεις έναν νέο, είναι να του διδάξεις να εκτιμάει περισσότερο εκείνους που σκέφτονται σαν αυτόν από εκείνους που σκέφτονται διαφορετικά από αυτόν.
Το να ριχτείς στην καρδιά της μάχης μπορεί να είναι σημάδι δειλίας.
Καλύτερα μια ολόψυχη έχθρα παρά μια φιλία κολλημένη με κόλλα.
Σε καιρούς ειρήνης ο πολεμόχαρος άνθρωπος τα βάζει με τον εαυτό του.
Όσο πιο πολύ αρνείται κανείς στα κράτη και στους πρίγκιπες το δικαίωμα να θυσιάζουν τα άτομα (όπως στην απονομή δικαιοσύνης, στον στρατό, κτλ), τόσο πιο μεγάλη γίνεται η αξία της αυτοθυσίας.
Την περισσότερη ανεντιμότητα τη δείχνουμε απέναντι στο Θεό: δεν του επιτρέπουμε να αμαρτήσει.
Η αγάπη για έναν άνθρωπο είναι βαρβαρότητα, επειδή ασκείται σε βάρος όλων των άλλων. Παρόμοια και η αγάπη για τον Θεό.
Κι ο χρόνος μετριέται από την καταραμένη μέρα από την οποία άρχισε αυτή η συμφορά - από την πρώτη μέρα του χριστιανισμού! Γιατί να μην τον μετρούμε από την τελευταία μέρα του χριστιανισμού; Γιατί όχι από σήμερα; Επαναξιολόγηση όλων των αξιών.
Αυτή η γυναίκα είναι όμορφη και έξυπνη: αχ, πόσο εξυπνότερη θα είχε γίνει, αν δεν ήταν όμορφη!
Θεωρώ απαραίτητο να πλύνω τα χέρια μου πριν έρθω σε επαφή με θρήσκους ανθρώπους.
Όσο πιο ψηλά πετάμε, τόσο πιο μικροί φαντάζουμε σ΄εκείνους που δεν μπορούν να πετάξουν.
Δεν υπάρχουν ηθικά φαινόμενα, υπάρχει μόνο ηθική ερμηνεία των φαινομένων.
Είναι απάνθρωπο να ευλογούμε όταν μας καταριούνται.
"Συνταράχθηκα, όχι επειδή μου είπες ψέματα αλλά επειδή δεν σε πιστεύω πια".
Να μάθει κανείς να σκέφτεται: στα σχολεία μας κανείς δεν έχει πια την παραμικρή ιδέα αυτού του πράγματος.
Σχεδόν κάθε κόμμα καταλαβαίνει ότι, αν θέλει να διατηρηθεί το ίδιο, συμφέρον του είναι να μη χάσει η αντίθετη μερίδα όλη της τη δύναμη.
Από αγάπη για τους ανθρώπους αγκαλιάζουμε κάποτε κάποιον (επειδή δεν μπορούμε να τους αγκαλιάσουμε όλους): αυτό όμως δεν πρέπει να το πούμε ποτέ σ΄αυτόν τον κάποιον.
Ένα παράξενο πράγμα, το είδος των τιμωριών που επιβάλλουμε! Δεν εξαγνίζει τον εγκληματία, δεν είναι εξιλέωση: αντίθετα, ρυπαίνει περισσότερο από το ίδιο το έγκλημα.
Γύρω από έναν ήρωα όλα γίνονται τραγωδία, γύρω από έναν ημίθεο όλα γίνονται σατυρικό δράμα και γύρω από τον Θεό όλα γίνονται - τι λοιπόν; Μήπως κόσμος;
Δε φτάνει να 'χει κανείς ταλέντο, πρέπει να έχει και την άδειά σας να το 'χει - ε φίλοι μου;
Η παραφροσύνη είναι κάτι σπάνιο στα άτομα - αλλά σε ομάδες, κόμματα, λαούς, εποχές είναι ο κανόνας.
Όταν κοιτάζεις πολλή ώρα μια άβυσσο η άβυσσος κοιτάζει κι αυτή μέσα σου.
Πρέπει να νιώθει κανείς την ανάγκη να γίνει δυνατός: αλλιώς δεν πρόκειται να γίνει ποτέ.
Η ζωή τελειώνει εκεί που αρχίζει η "Βασιλεία του Θεού".
Αρνούμαστε τον Θεό, αρνούμαστε την ευθύνη ενώπιον του Θεού: μόνο έτσι σώζουμε τον κόσμο.
Τι είναι η ελευθερία; Το να είσαι έτοιμος να θυσιάσεις ανθρώπινα όντα (ακόμη και τον εαυτό σου) για την υπόθεση που υπερασπίζεσαι.
Εκείνος που ξέρει ότι είναι βαθύς πασχίζει να γίνει εντελώς διάφανος. Εκείνος που θα ΄θελε να φαίνεται βαθύς στον όχλο, πασχίζει να γίνει σκοτεινός. Γιατί ο όχλος πιστεύει ότι αν δεν μπορεί να δει το βαθύ κάποιου πράγματος αυτό πρέπει να 'ναι βαθύ. Ο όχλος είναι πολύ δειλός και σιχαίνεται να μπαίνει στο νερό.
Αν έχεις πολύ δυνατή φωνή είσαι σχεδόν ανίκανος να σκεφτείς λεπτά πράγματα.
Σκοπός της τιμωρίας είναι να κάνει καλύτερους εκείνους που τιμωρούν. Αυτό είναι το τελευταίο καταφύγιο των συνηγόρων της τιμωρίας.
Δεν αντέχω τι στενές ψυχές. Μέσα τους δεν υπάρχει τίποτα καλό και τίποτα κακό.
Πιστέψτε με! Το μυστικό για να μαζέψετε τη μεγαλύτερη σοδειά, τη μεγαλύτερη χαρά της ύπαρξης είναι το ζειν επικινδύνως.
Ο έρωτας είναι πόλεμος. Κατά βάθος είναι το θανάσιμο μίσος των δύο φύλων.
Μου φαίνεται ότι τα πιο σκληρά λόγια, τα πιο υβριστικά γράμματα, είναι πιο προσηνή, πιο τίμια απ' τη σιωπή.
Η ανθρωπιά μου δεν συνίσταται στο να νιώθω πώς είναι οι άνθρωποι, αλλά στο να αντέχω αυτό που νιώθω όταν είμαι μαζί τους.
Εγκρίνουμε το γάμο πρώτον επειδή δεν τον ξέρουμε ακόμη, δεύτερον επειδή έχουμε συνηθίσει στην ιδέα του, τρίτον επειδή τον έχουμε κάνει ήδη - δηλαδή σχεδόν σ' όλες τις περιπτώσεις. Κι ωστόσο τίποτα απ΄αυτά δεν είναι απόδειξη ότι ο γάμος καθεαυτός είναι καλό πράγμα.
Η σκέψη της αυτοκτονίας είναι δυνατή παρηγοριά: μας βοηθάει να περάσουμε πολλές άσχημες νύχτες.
Κάθε εφημερίδα δίνει τα συμπτώματα του τρομερότερου ανθρώπινου εκφυλισμού: μια συλλογή φρικαλεοτήτων. Με αυτό το αηδιαστικό ορεκτικό ο πολιτισμένος άνθρωπος συνοδεύει το πρωϊνό του. Όλα, σε αυτόν τον κόσμο, αποπνέουν το έγκλημα: η εφημερίδα, το ψηλό τείχος και το ανθρώπινο πρόσωπο. Πως μπορεί ένα καθαρό χέρι ν' αγγίξει μια εφημερίδα χωρίς ένα σπασμό αηδίας;
Υπάρχουν στη ζωή των ανθρώπων στιγμές που ξεχνούμε πως κατοικούμε ένα μόνο σημείο μέσα στο σύμπαν.
Ο άντρας καταλήγει στη γυναίκα που δεν του αξίζει.
Η γυναίκα, ως γεννημένη ειδωλολάτρης, καταστρέφει τα είδωλα - τους συζύγους.
Πρέπει κανείς να 'χει θάρρος μέσα του για να επιτρέψει στον εαυτό του μια κακότητα: οι περισσότεροι είναι πολύ δειλοί γι' αυτό.
Απολύμανση της αγάπης διαμέσου της εκκλησίας: ο γάμος.
Ένας λειτουργός, ένας υπουργός, μπορεί να είναι αξιόλογοι άνθρωποι, αλλά ποτέ δεν είναι έξοχοι. 'Ανθρωποι δίχως προσωπικότητα, υπόσταση δίχως αυθεντικότητα, γεννημένοι για το λειτούργημα, δηλαδή για τη δημόσια υπηρεσία.
Κάθε φιλοσοφία η οποία, με αφορμή ένα πολιτικό γεγονός θεωρεί το πρόβλημα της ύπαρξης τρελλό ή εξ' ολοκλήρου λυμένο, είναι μια φιλοσοφία φαιδρή, μια ψευτοφιλοσοφία.
Ζούμε τις συνέπειες εκείνης της διδασκαλίας, που πρόσφατα διακηρύχτηκε απ' όλες τις στέγες, ότι, δηλαδή, το Κράτος είναι ο υψηλότερος σκοπός της ανθρωπότητας και ότι, για έναν άνθρωπο δεν υπάρχει κανένα υψηλότερο καθήκον απ' το να υπηρετεί το Κράτος: στο οποίο εγώ δεν αναγνωρίζω μια υποτροπή στην Ειδωλολατρεία, αλλα στη Βλακεία.
Το Κράτος δεν ενδιαφέρεται ποτέ για την αλήθεια, αλλά μόνο για τη χρήσιμη σε αυτό αλήθεια. Ακριβέστερα, γενικά για όλα όσα του είναι χρήσιμα, κι ας είναι αυτά αλήθεια, η μια - αλήθεια ή πλάνη.
... Κι αν τελευταία, στη βαθιά αυτή σύγχρονη τάση να γκρεμιστούμε ή να εκραγούμε, γίνεται προσπάθεια να αντιτάξουμε τη συνταγματική δύναμη του επονομαζόμενου Εθνικού Κράτους, δεν παύει κι αυτό, για πολύ καιρό τώρα, να είναι μόνο ένας παράγοντας έντασης της γενικής ανασφάλειας και επικινδυνότητας.
Τώρα, σχεδόν όλα πάνω στη γη, θα προσδιορίζονται μόνο μέσω των πιο χονδροειδών και κακών δυνάμεων, μέσω του Εγωισμού του Κατακτητή και της Στρατοκρατίας του Τυράννου.
Ζούμε την περίοδο του Ατόμου, του Ατομικιστικού Χάους.
Κανείς δεν μπορεί για χάρη σου, να χτίσει τη γέφυρα που, πάνω της ακριβώς, πρέπει να βαδίσεις πάνω από το ποτάμι της ζωής. Κανείς εκτός από 'σένα και μόνο.
Υπό το καθεστώς των κοινών γνωμών μεγαλώνει η δουλεία και ο κίνδυνος για την ελευθερία.
Τι κάνει επιτέλους η Επιστήμη αν δεν έχει χρόνο για τον Πολιτισμό; Απαντήστε μας λοιπόν τουλάχιστον σε αυτό: από που, προς τα που, προς τι όλη η Επιστήμη, αν δεν οδηγεί στον Πολιτισμό; Ίσως τελικά να έχει σκοπό τη Βαρβαρότητα.
Με το αλκοόλ και το χασίς επιστρέφει κανείς σε στάδια του πολιτισμού που ο άνθρωπος τα έχει ξεπεράσει (και τουλάχιστον έχει επιβιώσει). Όλες οι τροφές αποκαλύπτουν κάτι για το παρελθόν από το οποίο προήλθαμε.
Ο ΚΑΡΛ ΓΙΟΥΝΓΚ ΕΙΧΕ ΓΡΑΨΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΝΙΤΣΕ:
" Ο Νίτσε δεν ήταν άθεος, ο Θεός ήταν νεκρός μέσα του".
Είναι γεγονός ότι η εργογραφία του Νίτσε αποτελεί τη βάση των πιο διακεκριμένων φιλοσόφων του 20ού αιώνα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌχι άδικα επίσης με την ανάγνωση του Νίτσε εγκαινιάζεται η αφύπνιση, το διανοητικό "ψάξιμο" των φοιτητών και μη μετά το τέλος της σχολικής μαθητείας.