ΜΙΑ ΑΝΑΡΧΙΖΟΥΣΑ ΨΥΧΗ...

Παρακάτω, καταγράφω αποσπάσματα από το βιβλίο του Όσκαρ Ουάϊλντ
"Η Ψυχή του Ανθρώπου στον Σοσιαλισμό" εκδόσεις "Ελεύθερος Τύπος".

Πρόκειται για ένα πόνημα που πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Pall Mall Gazette το 1891, με πρώτη επίσημη έκδοση ως βιβλίο το 1904, και αγγίζει έναν Ανεπιτήδευτο, Ουτοπικό Αναρχισμό. Άλλωστε ο Όσκαρ Ουάϊλντ δεν ήταν θεωρητικός του Αναρχισμού (ούτε κάποιου άλλου -ισμού) αλλά καλλιτέχνης.
Όπως πάντως είχε γράψει και ο Βασίλης Ραφαηλίδης στο βιβλίο του
"Η Μεγάλη Περιπέτεια Του Μαρξισμού":
"Οι καλλιτέχνες είναι φύσει αναρχικοί.
Η όποια εξουσία ασκούν με το ταλέντο τους είναι μια φυσική εξουσία και συνεπώς αυτονοήτως σεβαστή".

Νομίζω πως το όραμα του Όσκαρ Ουάϊλντ συνοψίζεται σε μια φράση και η φράση αυτή είναι η εξής : "...Η πρόοδος είναι η πραγμάτωση των Ουτοπιών..."

ΓΙΑ ΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑ

…Το να συστήνουμε στους φτωχούς λιτότητα είναι τόσο χονδροειδώς γελοίο όσο και υβριστικό…

Επιχειρούν να λύσουν το πρόβλημα της φτώχειας λόγου χάρη, φροντίζοντας να διατηρήσουν ζωντανούς τους φτωχούς ή στην περίπτωση μιας πολύ προηγμένης σχολής, φροντίζοντας να ψυχαγωγούν τους φτωχούς.
Κάτι τέτοιο όμως, δεν αποτελεί λύση: είναι μια επιδείνωση του προβλήματος.
Ο ορθός στόχος είναι να επιχειρήσουν να ανοικοδομήσουν την κοινωνία σε τέτοια βάση ώστε η φτώχεια να είναι πιά κάτι αδύνατο.
Και οι αρετές του αλτρουισμού έχουν πραγματικά εμποδίσει την πραγμάτωση αυτού του στόχου.
…μια τέτοια φιλανθρωπία ταπεινώνει και εξαχρειώνει τους ανθρώπους.
Έχουν σαφώς δίκιο. Η φιλανθρωπία δημιουργεί πληθώρα αμαρτιών…
Μας λένε συχνά πως οι φτωχοί νιώθουν ευγνωμοσύνη για τη φιλανθρωπία. Αναμφίβολα, μερικοί νιώθουν, αλλά οι καλύτεροι μεταξύ των φτωχών δεν αισθάνονται ποτέ ευγνωμοσύνη.
Είναι αγνώμονες, δυσαρεστημένοι, ανυπάκουοι και ανυπότακτοι.

Γιατί θα πρέπει να νιώθουν ευγνωμοσύνη για τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι του πλούσιου;
Κανονικά θα έπρεπε να κάθονται σε αυτό το τραπέζι, κι ευτυχώς αρχίζουν τώρα να το καταλαβαίνουν.
Κάθε συμπόνια είναι καλή, αλλά η συμπόνια για τα ανθρώπινα δεινά είναι η λιγότερο καλή από όλες. Έχει μολυνθεί από τον ατομικιστικό εγωισμό. Έχει την τάση να γίνεται νοσηρή. Κρύβει μέσα της κάποιο στοιχείο τρόμου για τη δική μας ασφάλεια.

Θα πρέπει, όμως να υπενθυμίσουμε ότι, ενώ η συμπόνια για τη χαρά αυξάνει τη χαρά σε όλο τον κόσμο, η συμπόνια για τον πόνο δεν μειώνει καθόλου τον πόνο.
Μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο ώστε να υπομένει το κακό, αλλά το κακό παραμένει.
Η συμπόνια για ένα φυματικό δε θεραπεύει τη φυματίωση, τη θεραπεύει η Επιστήμη.
Κι όταν ο Σοσιαλισμός θα λύσει το πρόβλημα της φτώχειας και η Επιστήμη το πρόβλημα της ασθένειας, οι αισθηματίες θα εξαφανιστούν και η συμπόνια του ανθρώπου θα είναι μεγάλη, υγιής και αυθόρμητη. Ο άνθρωπος θα αντλεί χαρά συμμεριζόμενος την ευτυχισμένη ζωή των άλλων.

Υπάρχει μόνο μια κοινωνική τάξη που σκέφτεται το χρήμα περισσότερο από ό,τι οι πλούσιοι κι αυτή είναι η τάξη των φτωχών.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Η ιδιοκτησία δεν έχει απλώς υποχρεώσεις. Έχει τόσο πολλές υποχρεώσεις που η κατοχή της, σε οποιαδήποτε σημαντικό βαθμό, καταντάει μεγάλος μπελάς. Προϋποθέτει να γίνεται κανείς στόχος ατελεύτητων αξιώσεων, να προσηλώνεται στην φροντίδα των επιχειρήσεων, να αντιμετωπίζει συνεχείς ενοχλήσεις.

...Οι υποχρεώσεις (της ιδιοκτησίας) την καθιστούν ανυπόφορη. Για το καλό των πλουσίων θα πρέπει να απαλλαγούμε από αυτήν…Γιατί η αναγνώριση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας αποδείχτηκε πραγματικά επιζήμια για τον Ατομικισμό και συσκότισε το όλο θέμα, συγχέοντας τον άνθρωπο με αυτά που κατέχει. Οδήγησε τον Ατομικισμό σε εντελώς λαθεμένο δρόμο. Καθόρισε το κέρδος σα βασικό του στόχο και όχι την ανθρώπινη ανάπτυξη. Έτσι που ο άνθρωπος κατέληξε να θεωρεί σημαντικό το να έχει και δεν ξέρει πως το σημαντικό είναι το να είναι. Η πραγματική τελειότητα του ανθρώπου βρίσκεται όχι στο τι έχει αλλά στο τι είναι.Πράγματι η προσωπικότητα του ανθρώπου έχει τόσο πολύ απορροφηθεί από την περιουσία του, ώστε το αγγλικό δίκαιο να αντιμετωπίζει με πολύ μεγαλύτερη αυστηρότητα τα αδικήματα που στρέφονται ενάντια στην ιδιοκτησία ενός ανθρώπου από ό,τι τα αδικήματα που στρέφονται ενάντια στην προσωπικότητα του και η ιδιοκτησία εξακολουθεί να αποτελεί τεκμήριο της πλήρους ενηλικίωσης, αυτή που κατοχυρώνει τα δικαιώματα του πολίτη.

Με την κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, λοιπόν, θα θεμελιωθεί ο αυθεντικός, ο ωραίος, ο υγιής Ατομικισμός. Κανένας δεν θα σπαταλάει τη ζωή του συσσωρεύοντας πράγματα και τα σύμβολα των πραγμάτων. Θα ζεί. Το να ζεί κανείς κατάληξε να είναι το πιο σπάνιο πράγμα στον κόσμο. Οι περισσότεροι άνθρωποι απλώς υπάρχουν. Αυτό είναι όλο.

ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ / ΕΞΟΥΣΙΑ

Οπουδήποτε υπάρχει ένας άνθρωπος που ασκεί εξουσία, υπάρχει κι ένας άνθρωπος που αντιστέκεται στην εξουσία.
Ο Σοσιαλισμός, ο Κομμουνισμός, ή όπως αλλιώς κι αν τον ονομάσει κανείς, μετατρέποντας την ιδιωτική ιδιοκτησία σε δημόσιο πλούτο και αντικαθιστώντας τον ανταγωνισμό με τη συνεργασία, θα επαναφέρει την κοινωνία στη σωστή της κατάσταση ενός απόλυτα υγιή οργανισμού και θα εξασφαλίσει την υλική ευημερία κάθε μέλους της κοινότητας. Στην ουσία θα αποδώσει στη Ζωή τη σωστή της βάση και το κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτυχθεί. Αλλά για την πλήρη ανάπτυξη της Ζωής, ως τον ανώτερο βαθμό τελειότητάς της, χρειάζεται κάτι περισσότερο. Αυτό που χρειάζεται είναι ο Ατομικισμός.
Αν ο Σοσιαλισμός είναι Εξουσιαστικός, αν υπάρχουν Κυβερνήσεις οπλισμένες με οικονομική δύναμη όπως είναι τώρα με πολιτική δύναμη, αν με λίγα λόγια, πρόκειται να ζήσουμε σε Βιομηχανικές Τυραννίες, τότε η τελευταία κατάσταση του ανθρώπου θα είναι χειρότερη από την πρώτη.
… Είναι φανερό λοιπόν ότι δεν εννοούμε να θεμελιωθεί ένας Εξουσιαστικός Σοσιαλισμός.
Γιατί ενώ στο τωρινό σύστημα πολλοί άνθρωποι μπορούν να ζήσουν απολαμβάνοντας ένα ποσοστό ελευθερίας, δυνατότητας έκφρασης και ευτυχίας, σε ένα σύστημα Βιομηχανικών Στρατώνων ή σε ένα σύστημα Οικονομικής Τυραννίας, κανένας, κανένας απολύτως, δε θα μπορεί να απολαμβάνει έστω και μια τέτοια ελευθερία...

Η ανυπακοή, για όποιον έχει διαβάσει ιστορία, είναι η πρωταρχική αρετή του ανθρώπου.
Γιατί με την ανυπακοή πραγματοποιήθηκε η πρόοδος, με την Ανυπακοή και την Εξέγερση.
Όταν ενδίδει στις αξιώσεις της υπακοής και της συμμόρφωσης, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος.

Όλοι οι τρόποι διακυβέρνησης είναι επιβλαβείς.
Η εξουσία, κάθε είδους εξουσία, είναι φοβερά εξαχρειωτική.
Εξαχρειώνει όσους την ασκούν όπως εξαχρειώνει κι όσους υφίστανται την άσκησή της.

Τώρα τίθεται ένα άλλο ερώτημα. Εφόσον το Κράτος δεν πρόκειται να κυβερνά, τότε τι πρόκειται να κάνει; Το Κράτος θα είναι μια εθελοντική ένωση που θα οργανώνει την εργασία και θα είναι ο παραγωγός και διανομέας των αναγκαίων αγαθών.
Το Κράτος θα φτιάχνει αυτά που είναι χρήσιμα. Το άτομο θα φτιάχνει αυτά που είναι όμορφα.

ΕΡΓΑΣΙΑ / ΜΗΧΑΝΕΣ

Ο άνθρωπος θα καταλήξει να σκοτώσει τον ίδιο του τον εαυτό δουλεύοντας ολοένα περισσότερο για να εξασφαλίσει την περιουσία του.Είναι πνευματικά και ηθικά προσβλητικό για τον άνθρωπο να κάνει οτιδήποτε δεν μπορεί να του προσφέρει ευχαρίστηση και πολλά είδη εργασίας είναι δραστηριότητες που δεν προσφέρουν καμία απολύτως ευχαρίστηση κι έτσι θα έπρεπε να θεωρούνται.

Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για κάτι καλύτερο από το να σκουπίζει βρωμιές. Όλες οι δουλειές αυτού του είδους θα πρέπει να γίνονται από μηχανές.Μόλις ο άνθρωπος ανακάλυψε τη μηχανή για να κάνει τη δική του δουλειά άρχισε να πεινάει. Πράγμα, φυσικά, που είναι αποτέλεσμα του συστήματος ιδιοκτησίας και του συστήματος ανταγωνισμού στο οποίο ζούμε.

Αν αυτή η μηχανή ήταν ιδιοκτησία όλων, τότε όλοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν. Θα αποτελούσε τεράστιο πλεονέκτημα για ολόκληρη την κοινότητα.
Όλη η πνευματική εργασία, όλη η μονότονη, ανιαρή εργασία, όλη η εργασία που ασχολείται με δυσάρεστα πράγματα και προϋποθέτει δυσάρεστες συνθήκες θα πρέπει να γίνεται από τις μηχανές.
Σήμερα η μηχανή ανταγωνίζεται τον άνθρωπο. Στις κατάλληλες συνθήκες, η μηχανή θα υπηρετεί τον άνθρωπο.

Η πνευματική γαλήνη του ελεύθερου χρόνου, αυτή κι όχι η εργασία είναι ο σκοπός του ανθρώπου.
Κάθε άνθρωπος πρέπει να είναι εντελώς ελεύθερος να διαλέγει την εργασία του. Δεν πρέπει να ασκείται πάνω του κανενός είδους καταναγκασμός. Γιατί, αν ασκείται, η εργασία του δεν θα είναι καλή ούτε για αυτόν, ούτε καθαυτή, ούτε και για τους άλλους. Και με τη λέξη εργασία εννοώ απλά κάθε είδους δραστηριότητα.

Δεν πιστεύω ότι οποιοσδήποτε Σοσιαλιστής σήμερα μπορεί στα σοβαρά να προτείνει πώς θα πρέπει να υπάρχει ένας ελεγκτής, που θα επισκέπτεται κάθε πρωί όλα τα σπίτια, για να διαπιστώνει αν κάθε πολίτης ξυπνά και εργάζεται χειρωνακτικά για οκτώ ώρες.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ / ΚΟΙΝΩΝΙΑ / ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Αυτά που πραγματικά έχει ένας άνθρωπος είναι αυτά που έχει μέσα του.
Ό,τι είναι έξω από τον εαυτό του θα πρέπει να είναι κάτι το εντελώς ασήμαντο.

Κάθε σχέση πρέπει να είναι απόλυτα εθελοντική. Μόνο με τις εθελοντικές σχέσεις μπορεί ο άνθρωπος να είναι όμορφος.

Η αξία της (της Προσωπικότητας) δε θα μετριέται με βάση τα υλικά πράγματα.
Δε θα κατέχει τίποτα. Παρόλα αυτά, θα έχει τα πάντα. Ακόμα κι αν της πάρει κάτι κανείς, ακόμα θα έχει, τόσο πλούσια θα είναι.
Δε θα ανακατεύεται πάντα με τους άλλους και δε θα τους ζητάει να είναι σαν κι αυτήν.
Θα τους αγαπάει γιατί θα είναι διαφορετικοί.

Έχεις μια θαυμάσια προσωπικότητα. Ανάπτυξέ την. Να είσαι ο εαυτός σου.
Μην φαντάζεσαι ότι η τελειότητά σου εξαρτάται από τη συσσώρευση ή την κατοχή εξωτερικών πραγμάτων. Η τελειότητά σου βρίσκεται μέσα σου.
Αν μπορούσες να το καταλάβεις αυτό δε θα ήθελες ποτέ να γίνεις πλούσιος.
Τα συνηθισμένα πλούτη είναι εύκολο να κλαπούν από τον άνθρωπο. Τα πραγματικά πλούτη όχι.
Στο θησαυροφυλάκιο της ψυχής σου υπάρχουν άπειρα ανεκτίμητα πράγματα που δεν μπορεί να στα πάρει κανείς.
Για αυτό λοιπόν προσπάθησε να διαμορφώσεις τη ζωή σου έτσι που να μη σε βλάπτουν τα εξωτερικά πράγματα.
Προσπάθησε επίσης να απαλλαγείς από την προσωπική σου περιουσία.
Απαιτεί να ασχολείσαι με ποταπά πράγματα, ατελεύτητη εργασία, συνεχή σφάλματα.
Η προσωπική περιουσία παρεμποδίζει τον Ατομικισμό σε κάθε του βήμα."όποιος θέλει να είναι ελεύθερος", λέει ένας μεγάλος στοχαστής, "δεν πρέπει να προσαρμόζεται".Μια κοινωνία εξευτελίζεται απείρως περισσότερο από τη μόνιμη επιβολή της τιμωρίας παρά από την περιστασιακή διάπραξη εγκλημάτων.

Είναι γεγονός ότι το κοινό διακατέχεται από μια ακόρεστη περιέργεια να μαθαίνει τα πάντα, εκτός από ό,τι πραγματικά αξίζει να μαθαίνει.
Η Δημοσιογραφία, έχοντας επίγνωση αυτού του γεγονότος και λειτουργώντας σε αυστηρά εμπορικά επίπεδα, ικανοποιεί αυτή την απαίτηση του κοινού.
Στη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων, το κοινό προσπαθούσε να επιβάλλει τις απόψεις του στους δημοσιογράφους.
Πράγμα που ήταν αρκετά άσχημο. Σε αυτόν τον αιώνα, οι δημοσιογράφοι καρφώνουν κυριολεκτικά τα αυτιά στις κλειδαρότρυπες. Πράγμα που είναι πολύ χειρότερο.
Αλλά εκείνο που επιδεινώνει αυτή την ήδη άσχημη κατάσταση είναι ότι οι δημοσιογράφοι που ευθύνονται περισσότερο δεν είναι οι διασκεδαστικοί δημοσιογράφοι που αρθρογραφούν στις λεγόμενες «κοσμικές στήλες» των εφημερίδων.
Το κακό γίνεται από τους σοβαρούς, βαθυστόχαστους, ειλικρινείς δημοσιογράφους, που με ιδιαίτερη επισημότητα, όπως συνηθίζουν σήμερα, παρουσιάζουν μπροστά στα μάτια του κοινού κάποιο περιστατικό της ιδιωτικής ζωής ενός μεγάλου πολιτικού και καλούν το κοινό να συζητήσει το περιστατικό, να ασκήσει την εξουσία του επί του συγκεκριμένου θέματος, να πει τις απόψεις του και όχι απλά να πει τις απόψεις του αλλά και να τις εφαρμόσει, να επιβληθεί πάνω στον συγκεκριμένο άνθρωπο, να επιβληθεί στο κόμμα του, να επιβληθεί στη χώρα του. Στην ουσία καλούν το κοινό να γελοιοποιηθεί, να γίνει επιθετικό κι επιβλαβές.
Η ιδιωτική ζωή των αντρών και των γυναικών δε θα πρέπει να εκτίθεται δημόσια.
Το κοινό δεν έχει καμία σχέση με αυτή τη ζωή τους.

Μια δεκτική ιδιοσυγκρασία, μια ιδιοσυγκρασία, ικανή να δέχεται, στο επίπεδο της δημιουργικής φαντασίας, νέες και ωραίες εντυπώσεις είναι η μόνη ιδιοσυγκρασία που μπορεί να εκτιμήσει ένα έργο τέχνης. Πράγμα που ισχύει τόσο για την περίπτωση της εκτίμησης της ζωγραφικής και της γλυπτικής όσο και για την εκτίμηση τεχνών όπως το θέατρο.

Ο αληθινός καλλιτέχνης δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη του το κοινό. Το κοινό είναι ανύπαρκτο για αυτόν.

Η μορφή κυβέρνησης που είναι η καταλληλότερη για έναν καλλιτέχνη είναι πλήρης ανυπαρξία κυβέρνησης.
Το μόνο πράγμα που μπορεί να ξέρει κανείς για την ανθρώπινη φύση στα σίγουρα είναι ότι αλλάζει. Η αλλαγή είναι η μοναδική ιδιότητα που μπορούμε να της αποδώσουμε.
Τα συστήματα που αποτυγχάνουν είναι αυτά που βασίζονται στη μονιμότητα της ανθρώπινης φύσης και όχι στην ανάπτυξη και την αλλαγή της.
Το παρελθόν δεν έχει καμία σημασία.
Το παρόν δεν έχει καμία σημασία.
Είναι το μέλλον που πρέπει να σας απασχολεί.
Γιατί το παρελθόν είναι αυτό που δεν έπρεπε να είναι ο άνθρωπος.
Το παρόν είναι αυτό που οφείλει να μην είναι ο άνθρωπος.
Το μέλλον είναι αυτό που είναι οι καλλιτέχνες.

Ένας άνθρωπος ονομάζεται σήμερα επιτηδευμένος αν ντύνεται όπως του αρέσει.
Με αυτό τον τρόπο, όμως ενεργεί εντελώς φυσιολογικά.
Η επιτήδευση, σε αυτά τα θέματα, είναι να ντύνεται κανείς σύμφωνα με τις απόψεις του γείτονα του, που οι απόψεις του, μια και είναι οι απόψεις της πλειοψηφίας, θα είναι μάλλον εξαιρετικά ανόητες.
Ή πάλι ένας άνθρωπος ονομάζεται εγωιστής αν ζει με τον τρόπο που του φαίνεται καταλληλότερος για την πλήρη πραγμάτωση της προσωπικότητας του, αν πράγματι ο πρωταρχικός σκοπός της ζωής του είναι η αυτό-ανάπτυξη. Ωστόσο, με αυτόν ακριβώς τον τρόπο θα πρέπει να ζουν όλοι οι άνθρωποι.
Εγωισμός δεν είναι το να ζει κανείς όπως του αρέσει, είναι το να απαιτεί από τους άλλους να ζουν όπως αρέσει σε αυτόν.