Ενάμιση χρόνο άνεργος, εκατοντάδες βιογραφικά και τίποτα. Η Ελένη τί λέει; Δεν ξέρω. Δεν ξέρεις! Δεν τη βλέπω πιά. Καλά, κανά οκτάμηνο χαθήκαμε ρε πούστη μου, πότε έγινε αυτό; Δε τα ξέρεις τώρα, οι μαλακίες τρέχουν σαν το φως. Πόσο καιρό; Από τότε που χαθήκαμε κι εμείς ή λίγο μετά. Είδε και απόειδε και στο τέλος την έκανε με ελαφρά... εντάξει, φυσιολογικά πράγματα, ανθρώπινα, τί μπορείς να πεις; Τι φυσιολογικά ρε μαλάκα, τί ανθρώπινα; Τόσα χρόνια ήσασταν μαζί! Και τί ήθελες να κάνει, να περιμένει πότε θα με πάρουν σε καμιά δουλειά; Βαρέθηκε, κουράστηκε και στο τέλος... την έκανε. Ωραία πράματα αδερφέ. Και πού μένεις τώρα; Έπιασα μια γκαρσονιέρα λίγο παρακάτω. Για πες εσύ. Τί να σου πω; Η Μαρία, τί κάνει η Μαρία; Η Μαρία ε; Ξέρω ΄γω, καλα πρέπει να ΄ναι.
(Ευχαριστώ πολύ τη φίλη Α. για τις επισημάνσεις και τη βοήθειά της)
Toτηλέφωνο χτυπάει μανιασμένο.
Είναι η ροζ γραμμή που συνδέει τους υπουργούς με τον πρώτο όλων των υπουργών, τον Πρώτο.
Έχοντας παραμείνει σε πολιτική έρημο τόσα χρόνια και επανακάμπτων πρόσφατα, δεν έχει συνηθίσει τις πολυτέλειες του εγκόσμιου βίου.
Μόνο το κουδούνι του μοναστηριού που βρισκόταν εκεί, στη σκοτεινή έρημο του Σινά της Εθνικόφρονης πίστης, είχε συνηθίσει να ακούει, και τη φωνή του Ψηλού στους εφιάλτες του.
Έτσι όταν έφτασε στα- μεγάλα είναι η αλήθεια- αυτιά του ο ήχος του τηλεφώνου, νόμιζε πως κοιμόταν κι έβλεπε εφιάλτες.
Στην άλλη γραμμή ο ξυρισμένος, ψηλός γκομεναίος περίμενε υπομονετικά να απαντήσει ο πρώτος των Πρώτων, ψιθυρίζοντας χριστοπαναγίες και χάνοντας αργά αλλά σταθερά την υπομονή του.
Μετά από σχεδόν 30 χτυπήματα το τηλέφωνο σηκώθηκε από το ανώτατο χέρι.
Κατέβηκα προχθές στο Σύνταγμα. Καλά έκανες. Πήρες μέρος στη Συνέλευση; Γίνεται συνέλευση; Ναι, κάθε μέρα. Μπα, εγώ κατέβηκα κατά τη μία το βράδυ. Κάτι τύποι ψιλομαστουρωμένοι ήταν, γυμνοί από τη μέση και πάνω, που την έλεγαν στους μπάτσους. Γηπεδικοί μού φάνηκαν. Υπάρχουν κι αυτοί σίγουρα. Μα μόνο τέτοιοι ήταν. Εντάξει, δεν νομίζω. Υπάρχουν κι αυτοί πάντως. Όλοι είναι εκεί κατά διαστήματα. Εσύ δηλαδή έχεις δει κι άλλους; Και βέβαια έχω δει. Το Σύνταγμα είναι σαν την κοινωνία που ζούμε. Πώς θα μπορούσε να ήταν αλλιώς άλλωστε; Για πες μου λοιπόν. Τι να σου πω; Τι είδες εσύ; Όσες φορές έχω κατέβει έχω δει διαφόρων τύπους ανθρώπους. Υπάρχουν αυτοί που θέλουν να κάνουν κάτι ουσιαστικό, που προσπαθούν να δώσουν το είναι τους σε αυτό που γίνεται, υπάρχουν και εκείνοι που απλώς φαίνεται ότι τους φτάνει να ξεσπάσουν. Υπάρχουν και πολλοί άλλοι που είναι μικρότεροι ή μεγαλύτεροι συνδυασμοί των δύο πρώτων. Όλοι εμείς πηγαίνουμε εκεί. Έχουμε να πάρουμε ο ένας από τον άλλον. Με τις όποιες αδυναμίες μας, με τα διαφορετικά πιστεύω μας.
Πρώτη φορά έλαμπε ο ήλιος τόσο δυνατά στη Πολιτεία μας. Τις υπόλοιπες μέρες έβρεχε ή ο ήλιος στοιβαζόταν ακούσια πίσω από βαριά σύννεφα. Εμείς πάντως ποτέ δεν τον είχαμε δει λουσμένο στη δύναμή του όπως σήμερα. Αν εξαιρέσεις δύο Κρατικές γιορτές που γίνονταν κάθε χρόνο προς τιμήν του, καμία άλλη μέρα δεν τον αντικρίζαμε. Είχαμε μάθει από μικροί στο σχολείο πως εκείνες τις δύο μέρες από μόνος του ο ήλιος ερχόταν τόσο υπέρλαμπρος στην Πολιτεία μας. Και είχαμε πειστεί. Είχαμε μάθει πως τα Κρατικά βιβλία έλεγαν πάντα την αλήθεια. Και είχαμε πειστεί. Όμως σήμερα η Κ.Μ.Α.Π.Ν.(Κρατική Μ.ηχανή Α.υτόματης Π.αραγωγής Ν.εφών) είχε βλάβη στο κεντρικό τηςσύστημα. Αυτό δεν είχε ξαναγίνει ποτέ. Δεν υπήρχε καμία Κρατική πρόβλεψη για τέτοιο ενδεχόμενο. Οι Κρατικοί Μυστικοί Μηχανικοί, που βρίσκονταν πάνω από το κεντρικό σύστημα της Κ.Μ.Α.Π.Ν., προσπαθούσαν να το φτιάξουν αλλά έδειχναν έκπληκτοι και απορημένοι. "Μα πώς χάλασε κάτι τόσο τέλειο;" αναρωτιόνταν. Βέβαια, την περισσότερη ώρα κοιτούσαν ψηλά, τον ήλιο, που πρώτη φορά τον αντίκριζαν τόσο καθαρό, τόσο λαμπερό, έμοιαζε σαν ζωντανός οργανισμός.
- Θα απεργήσεις αύριο; - Με δουλεύεις; Αφού είμαι άνεργη. - Και τι πάει να πει αυτό; - Θα πει ότι αν αποφάσιζα να απεργήσω θα σήμαινε ότι ειδικά αύριο θα έπρεπε να δουλέψω. - Α, μάλιστα. Άρα ο μόνος που μπορεί να έχει λόγο περί απεργίας είμαι εγώ που δουλεύω. - Μα, αυτό δεν είναι το νόημα της απεργίας; - Και πού λες να οφείλεται τότε, η αίσθηση που έχω ότι εσύ δεν κάνεις τίποτε άλλο από το να απεργείς από τότε που απολύθηκες; - Υπονοείς κάτι για τη στάση μου απέναντι στις υποχρεώσεις μου στο σπίτι; - Όχι δεν υπονοώ... Ευθέως μιλάω. Μη μου πεις ότι δε βλέπεις τι γίνεται εδώ μέσα... - Δεν ήταν αυτό το θέμα μας. Μη μπλέκεις όλα τα ζητήματα μαζί, για την απεργία μιλούσες. - Τέλος πάντων... Αυτό που εννοούσα ήταν αν θα έρθεις στη συγκέντρωση για την απεργία. - Αφού το ξέρεις ότι δεν τις μπορώ τις συγκεντρώσεις.
Με αφορμή την πρόσφατη συναυλία των Nine Inch Nails (20 Ιουλίου) και την επικείμενη των Faith No More (10 Αυγούστου), δύο συγκροτημάτων που χαρακτηρίζονται από σύζευξη και ποικιλότητα μουσικών τάσεων και μορφών, θα αναπολήσω νοητικά γεγονότα της ζωής μου και θα αποπειραθώ να κάνω σκέψεις που ίσως εκφράσουν και άλλους. Έλεγε πριν από χρόνια ο Τζίμης Πανούσης σε κάποιο τραγούδι του: "Που μ΄ έριξες μανούλα μου μέσα σε αυτό το βόθρο! Είχα όνειρα για Ντ’ Αρτανιάν και με φωνάζουν Πόρθο".
Τι να σου κάνει και η Μουσική έτσι όπως την κατάντησαν; Από πού να περάσει η σκέψη του Νεοέλληνα ακροατή και να βγει καλύτερη, πιο μεστή; Από την Πέγκυ Ζήνα και τον Γιώργο Τσαλίκη; Από το ροκ των Ονιράμα και την πλαστική Pop του "Χατζηγιάννη-Χέρια Ψηλά" του Μεγαλοπρεπούς; Από "καλλιτέχνες" που διάγουν το βίο του εγχώριου αστέρα και δεν είναι ούτε καν μετεωρίτες; Από στίχους που καψουρεύουν και σε ρίχνουν στα πατώματα ανούσιων παθών; "Φεύγεις και νομίζεις πως θα πέσω να πεθάνω και άνω-κάτω τη ζωή μου θα την κάνω. Μη σε νοιάζει τι θα κάνω πια εγώ". Δε με νοιάζει τι θα κάνεις κυρά μου. Δε πα να…;Από πού να ωριμάσει Μουσικά και Πολιτικά ο Νεοέλληνας; Από το ΒλαχοΑνατολικοΛαϊκόPopRock του Κιάμου και του Μενιδιάτη (Υιού) ή από τη Λαϊκίστικη εκδοχή του έντεχνου που προσφέρει απλόχερα ο Κότσιρας; Και που είναι η σκέψη σε όλα αυτά; Εννοώ την ΠΟΛΙΤΙΚΗ σκέψη. Και μη σπεύσετε να με παρεξηγήσετε. Δεν μιλάω εδώ ούτε μόνο για στρατευμένη τέχνη στυλ Θεοδωράκη ή Τζαβέλα (Σεβαστοί και οι δύο) και σίγουρα δεν εννοώ τη Σκέψη που σερβίρουν καθημερινά ως Πολιτική κανάλια και δημοσιογράφοι. Μιλάω για σκέψη ουσιαστικά ΠΟΛΙΤΙΚΗ, όχι πετσοκομμένη από Ιδεολογίες Προκρούστες και Επαγγελματίες Πολιτικούς Πεοκρούστες. Η μουσική φυσικά είναι Τέχνη και είναι μία. Όσο και να τη χωρίζουμε παραμένει μία. Και η Πολιτική είναι τέχνη, καίρια και βιοτική. Όσο και να την κομματικοποιούμε (κομμάτι-κομμάτι) παραμένει μία.Για πρακτικούς λόγους έχουμε την τάση να διαμελίζουμε και να κατηγοριοποιούμε την Ολότητα, ώστε να μπορούμε να τη διαχειριστούμε. Εκτός από θέμα πρακτικότητας καλύπτει και μια βαθιά ανασφάλεια του ανθρώπου, ο οποίος δεν μπορεί να διαχειριστεί μια αφηρημένη σκέψη, ένα αφηρημένο μυαλό, μια αφηρημένη Τέχνη (όλες οι τέχνες είναι αφηρημένες. Αυτό δεν αναιρεί την κανονικοποίησή τους, την υπαγωγή τους σε κανόνες).
Στη Mουσική για παράδειγμα υπάρχουν νότες, ρυθμοί, μέτρα, πεντάγραμμα κ.α. Μπορείς να παίξεις τύμπανα με τα φορμαλιστικά υλικά ενός σετ drums (κανονιστικότητα-συμβατικότητα), μπορείς να παίξεις και με τον κάδο ενός πλυντηρίου (αφαιρετικότητα - αντισυμβατικότητα).
Θα ασχοληθώ λίγο παραπάνω με τη Μουσική και την Πολιτική, γιατί είναι οι μόνες μορφές τέχνης που έχουν υποστεί τόσο μεγάλο εξευτελισμό, καθημερινό, βίαιο και συστηματικό.Ούτε η Μουσική μπόρεσε να αποφύγει το διαμελισμό του Σώματός της. Από αυτό βγήκε βέβαια και κάτι καλό. Μάθαμε (όσοι καταλάβαμε) από τη μία να αναγνωρίζουμε τη Μουσική οπουδήποτε, ενώ από την άλλη αντιληφθήκαμε πως Μουσική δεν είναι ο,τιδήποτε ισχυρίζεται ότι είναι Μουσική (Γαρμπή, Ρουβάς και λοιποί Λαϊκού ή Εντεχνου). Δεν υπάρχει το αξιωματικά αυτονόητο, πιάνω ένα μικρόφωνο άρα είμαι τραγουδιστής.
Πάμε λίγο στις κατηγορίες. Δεν μπορώ να το αποφύγω, γιατί αλλιώς δε θα μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε. Υπάρχει ας πούμε η Rock μουσική (κατηγορία της ολότητας) και η Punk Rock μουσική (υποκατηγορία της κατηγορίας). Η Punk έχει κάποια στοιχεία που την εντάσσουν στην κατηγορία της Rock και η Rock, ακριβώς λόγω των στοιχείων αυτών, ξέρει ότι μπορεί να εκπροσωπηθεί επάξια από την Punk.Η Punk, δεν ξεκίνησε ως κλασσικό ρεύμα της Rock, αλλά ως εναντίωση σε ό,τι σήμαινε κλασσικό Rock τη δεκαετία του ‘70. Καμία υποκατηγορία δεν ξεκινά ως κλασσική στο είδος της, αλλά σχεδόν πάντα διαρρηγνύει τις κεντρικές "αρτηρίες" που τη συνδέουν με την πατρώα μορφή, δηλαδή την παράδοση. Το καινούργιο δεν μπορεί να αναπτυχθεί με τις συνταγές του παλιού. Γιατί η παράδοση (μουσική, εθνική, οικογενειακή κ.α.) δεν είναι κάτι που κληροδοτείται και παραμένει ως έχει. Είναι κάτι που παραδίδεται και περιμένει να εμπλουτιστεί από το σπέρμα της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας στα πλαίσια του παρόντος και μέλλοντος στο οποίο παραδίδεται, σε οποιαδήποτε εποχή, υπό οποιοδήποτε κοινωνικό καθεστώς. Έτσι λοιπόν και η Μουσική δεν είναι κάτι στατικό και μονομερές, όπως δεν είναι οποιαδήποτε μορφή Τέχνης αλλά κάτι που κινείται συνεχώς και τα όρια του τίθενται κάθε φορά από την οριοθέτηση του ανθρώπινου μυαλού της κάθε εποχής, το οποίο με τη σειρά του καθορίζεται από τις κοινωνικές συνθήκες (συλλογικό επίπεδο) και τους προσωπικούς γονότυπους-φαινότυπους, προσωπικό περιβάλλον (ατομικό επίπεδο). Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη μουσική ως ακροατής (για λίγο διάστημα υπήρξα και μουσικός «παίκτης» και ακόμα τον παριστάνω), ήμουν δώδεκα ετών. Η εφηβεία είναι μια ηλικιακή φάση ταυτοποίησης με φυσικό σκοπό τη δημιουργία Προσωπικότητας. Ένα μέρος της δικής μου ταυτότητας δημιουργήθηκε μέσα από το Heavy Metal υποκατηγορία. Αυτό κράτησε για δύο χρόνια, από δώδεκα ως δεκατέσσερα. Εκείνη την περίοδο δεν άκουγα τίποτα άλλο. Έκρινα τη Σύνολη Μουσική από την ποσότητα ηλεκτρικής κιθάρας που κατάφερνε να διαχέει στο περιβάλλον, από τον ιδρώτα των Drummers και τις ικανότητες τους στο παίξιμο της μπότας τους. Το ντύσιμό μου ήταν ανάλογο των μουσικών μου προτιμήσεων, οι παρέες μου το ίδιο. Άρα, η μουσική έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία της ταυτότητάς μου. Παράλληλα, μαζί με τους συνομήλικους συνακροατές μου ασχολούμασταν και με τους στίχους. Αλλά όχι μόνο αυτό. Όταν αρχίσαμε να ξεπερνάμε τη φάση του Καθαρού HeavyΜεταλλά, μπήκαμε χωρίς να το καταλάβουμε σε ένα τούνελ νέων μουσικών επιλογών, επιλογών που τολμώ να πω πως έθεσαν την προσωπικότητα μου σε βάσεις (μαζί με το Heavy Metal εννοείται). Ακούγαμε πια και πράγματα που ναι μεν ήταν μέσα στα όρια του Heavy Metal, αλλά ταυτόχρονα ξεφεύγανε κιόλας. Άρχισα να ασχολούμαι και με άλλα μουσικά είδη. Αφού άνοιξα τα αυτιά μου, ξεκίνησε να εκπαιδεύεται και το μυαλό μου. Παρατηρούσα πλέον τους στίχους περισσότερο, ειδικά από συγκροτήματα της Punk σκηνής (Dead Kennedys, Bad Religion κ.α.), έμπαινα στη μουσική ενορχήστρωση, καταλάβαινα καλύτερα τις παραγωγές, ένιωθα βαθύτερα τα χρώματα της Μουσικής. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο η Μουσική με δίδαξε Πολιτική. Έμαθα να ακούω μουσικές με ετερόκλητα στοιχεία, έμαθα να βλέπω τον κόσμο αλλιώς. Γινόμουν πιο απαιτητικός στα ακούσματά μου και η σκέψη μου αναπτυσσόταν εκ του παραλλήλου, ταυτόχρονα απαιτητική και διψασμένη για το καινούργιο, το α-γνώριμο, το ανύπαρκτο. Γνώρισα ολόκληρους κόσμους στη Μουσική. Έκανα φίλους, φίλους Μουσικούς και Πολιτικούς. Η ουσία του Είναι, μου παρείχε τους δεσμούς που χρειάζονταν για να παραμείνω σκεπτόμενος και σκωπτικός. Με παλινδρομήσεις και πισωγυρίσματα. Με αποτυχίες που δημιούργησαν εμπειρικούς κανόνες και βιώσεις του δικού μου Πραγματικού. Και αυτό το Μουσικό Πραγματικό, το αδόκιμο, το ουτοπικό, με οδήγησε στον κόσμο του δικού μου Πολιτικού Πραγματικού. Όταν έφτασα εκεί κατάλαβα ότι δεν ήμουν μόνος (Αυτό κι αν είναι λύτρωση). Δεν ήταν το Δικό μου Πραγματικό. Κι άλλοι είχαν κάνει το ίδιο ταξίδι (Ευτυχώς). Έπιανες τους στίχους ενός τραγουδιού και κατέληγες να συζητάς για την Πολιτική, τη Θρησκεία, τη Λογοτεχνία, τον Υπαρκτικό Άνθρωπο και τα προβλήματά του. Οι Christian Death με έσπρωξαν στο Μπωντλαίρ, οι Dead Kennedys στην αμφισβήτηση, ο Nick Cave στη σκοτεινή ουσία του Ανθρώπου, ο Tom Robinson στη διεκδίκηση της Ομοφυλοφιλικής Πραγματικότητας, οι Joy Division στην αστική περιπλάνηση του Αθηναϊκού Τέρατος, οι Mecano στο εκλεπτυσμένο Punk της Συνεχούς Εξέγερσης, ο Χατζηδάκις στην Ανθρώπινη Ευαισθησία, τα Blues στο μαύρο κόσμο της διασποράς και της δουλείας, τα Ρεμπέτικα στη χοάνη των κοινωνικών αδιεξόδων και των παθών των απόκληρων. Όταν οι Metallica έβγαλαν στην πιάτσα το Kill’ Em all κανείς δεν ήξερε πώς να το χαρακτηρίσει. H κατηγοριοποίηση ήταν δύσκολη. Δεν ήταν Heavy Metal, δεν ήταν Punk, τι μπορεί να ήταν; Φτιάχτηκε λοιπόν η κατηγορία του Thrash για να ΄χουμε και να ιεραρχούμε. Και από τότε έγιναν κλασσικοί… Και τόσοι άλλοι που ποτέ ουσιαστικά δεν ήταν απαραίτητο να μπουν σε καλούπια, παρά μόνο επειδή θα εκτίθονταν στην Καπιταλιστική Αγορά, τέθηκαν στο κρεβάτι του Προκρούστη. Δε γινόταν αλλιώς. Οι Motorhead έπρεπε να είναι Heavy Metal, οι Θεοδωράκης και Χατζηδάκις έντεχνοι, o Mileς Davis τζαζίστας, οι Nirvana γκράντζ. Ο Άσιμος Rock, ο Σιδηρόπουλος πάνω από όλα ναρκομανής και μετά μουσικός και πάει λέγοντας. Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά. Αν συνεχίσω, δε θα υπάρχει τελειωμός. Η σκέψη πέταξε και γραπώθηκε από την ανθρωπότητα και τη Μεγαλειότητα των προβλημάτων της. Εκείνο το σημείο ήταν κομβικό. Δεν μπορούσα να αποπειραθώ τη Λύση των προβλημάτων μέσω της Μουσικής. Εκείνη με δίδαξε, με έμαθε, με καθοδήγησε, μου έδειξε δρόμους και μονοπάτια. Αλλά, τι με έμαθε η Μουσική ουσιαστικά; Ανοικτότητα μυαλού. Αυτό έφτανε. Τι άλλο χρειάζεσαι καταρχήν πέρα από νόηση ευεπίδεκτη στο νέο, το ουτοπικό, το αντι-πραγματικό; Έπρεπε να πάω αλλού. Τώρα, με όλο αυτόν τον οπλισμό δεν ήταν απαραίτητο να διαλέξω στρατόπεδο; Και διάλεξα. Έθεσα τον εαυτό μου εναντίον των ταμπελών και προχώρησα. Εντάξει, όλα είναι κάτω από ταμπέλες. Είπαμε, η ανθρώπινη αδυναμία… Και σίγουρα μπαίνει το θέμα του γούστου. Και το γούστο έχει τη δική του ευθύνη. Τι προτιμώ να ακούω; Πως σκέφτομαι την αυριανή κοινωνία; Τι θέλω να αλλάξω; Καταλαβαίνει διαφορές το αυτί μου όταν ακούω Βαμβακάρη και Τσιτσάνη; Πολιτικά ο Χιώτης που θα μπορούσε να βρίσκεται; Τι χρειάζονται οι ανθρώπινες κοινωνίες; Faith No More ή Manowar; Σύνθεση και Ποικιλία ή Καθαρότητα (και καλά…); Το μόνο εύκολο είναι να νιώθεις και να θες να είσαι Καθαρός. Το δύσκολο είναι η Σύνθεση, Κοινωνική και Μουσική και οποιαδήποτε άλλη, πάντοτε και παντού. Το crossover της Μουσικής με έφερε στις διασταυρώσεις της Πολιτικής Σκέψης. Απέναντι στην οποιαδήποτε Απόλυτη Καθαρότητα αντέτεινα την Πολύ-ποικιλότητα. Ήθελα να βιώσω τη μη καθαρότητα των Μουσικών μου επιλογών και στην Πολιτική Σκέψη. Και υπήρχαν μορφές που αντιπροσώπευαν Πολιτική Βιοποικιλότητα. Τις επέλεξα σαν να τις είχα γνωρίσει από κοντά. Λες και είχαμε μιλήσει για όλα αυτά που ένιωθα. Ό,τι σκεπτόμουν το έβλεπα στα γραπτά τους. Ό,τι θα ήθελα να κάνω και λόγω φόβου, εμμονών, βολέματος δεν μπορούσα, το είχαν βιώσει εκείνοι πριν από μένα. Τώρα, εκτός από Μουσικούς απέκτησα και Πολιτικούς ήρωες, ένιωθα τις μουσικές, τους στίχους και τα λόγια τους στο κεφάλι μου. Είχα όραμα για τη ζωή, μπορεί ουτοπικό για κάποιους, αλλά τουλάχιστον είχα κάτι Δικό μου. Δικό μου γιατί το είχα ψάξει, είχα ταλαιπωρηθεί για να το επιλέξω. Δεν ήταν κάτι εύκολο. Συνέδεσα Πολιτική Σκέψη με Μουσική και έγιναν ένα μέσα μου. Αφού το ένα με οδήγησε στο άλλο, τι άλλο μπορούσα να κάνω; Ήρθαν όλα πολύ φυσιολογικά, πολύ ομαλά. Τελειώνοντας, θέλω να πω ότι… Η Πραγματικότητα της Τέχνης δεν είναι η πραγματικότητα της Βιωμένης, καθημερινής Πραγματικότητας. Έτσι λένε κάποιοι. Εγώ λέω ότι δε θα έπρεπε να είναι. Γιατί αν η πραγματικότητα της Μουσικής απεικονίζεται στο Ρουβά και τη Βίσση, αν η Πραγματικότητα της Καθημερινότητας εδράζεται στον Καραμανλή, το Γιώργο και τη Μενεγάκη, τότε αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αλλάξει. Η Τέχνη, ακόμα και η Στρατευμένη, δεν έχει συνειδησιακή επαφή με την πραγματικότητα με όρους χυδαίους, εμπορευματικούς και αγοραπωλησιακούς ή τουλάχιστον δε θα έπρεπε να είναι έτσι. Η Μουσική και η Πολιτική δεν είναι για πούλημα. Οι μελωδίες και οι πολιτική σκέψη δεν πουλιούνται στα καλάθια του Μetropolis και των Πολιτικών Κομμάτων. Η Μουσική μας παιδεία δεν μπορεί να έχει ως μοναδικό γνώμονα τον αριθμό των δίσκων που έχουμε στην κατοχή μας. Η Πολιτική δεν μπορεί να εξαρτάται από την αφισοκόλληση και την κομματική μας ταυτότητα. Αυτοί που χρησιμοποιούν το Μουσικό ή το Πολιτικό όχημα για να καταφέρουν αναγνωρισιμότητα και φράγκα, βρωμάνε από χιλιόμετρα μακριά. Αν η Μουσική είναι μία, τότε και η κοινωνία είναι μία. Κάποιοι ξέρουν να παίζουν κοινωνικούς αυλούς και άλλοι ξέρουν να τους αντιγράφουν διαστρεβλωτικά και να τους παρουσιάζουν ως δημιουργήματα τελικού σκοπού. Το Όραμα το ψάχνεις με το ντουφέκι, Ουτοπία εκτοπισμένη στην υποτιθέμενη αντι-πρακτικότητά της και ο Καραμανλής πρώην Υπουργός Πολιτισμού. Όλα αχταρμάς και ουσία πουθενά. Αν λοιπόν κάποιοι σας ρωτήσουν που κλίνετε πολιτικά, πείτε τους ότι ακούτε παρδαλούς Faith No More, Βιομηχανικά Ευαίσθητους Nine Inch Nails, Deathiκούς σαν τον Ψαραντώνη και τους Bauhaus. Αν δείξουν έκπληξη, ρωτήστε τους αν τα πολιτικά τους πιστεύω εξατμίζονται στα μπουζουκομάγαζα με Βανδή, Βίσση και άντε στο Επαναστατικό Κέφι με Going Through και Stavento… ΥΓ: Η αναφορά σε καλλιτέχνες και μουσικά συγκροτήματα είναι ενδεικτική. Θα μπορούσε να ήταν ευρύτερη. Η Μουσική είναι Σύμπαν και δεν έχω ακούσει ούτε τον πλανήτη Γη.
Επανέρχομαι με έναν επιφανή Φιλόσοφο, προερχόμενο από τα σπλάχνα της Σχολής Της Φρανκφούρτης (Κριτική Θεωρία).
1)
Από το βιβλίο "Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος"
"Σε τελευταία ανάλυση, τα ίδια τα άτομα είναι εκείνα που θα απαντήσουν σε αυτό το ζήτημα των αληθινών και των πλαστών αναγκών, αλλά μόνο σε τελευταία ανάλυση, όταν δηλαδή θα είναι ελεύθερα να δώσουν τις καθαρά δικές τους απαντήσεις. Όσο δεν έχουν καμία αυτονομία, όσο είναι ετερόφωτα κι ετεροκαθοριζόμενα (έστω και στο επίπεδο των ενστίκτων τους), η απάντηση που θα δίνουν δε θα μπορεί να θεωρηθεί σαν δική τους. Όσο η διοίκηση της καταπιεστικής κοινωνίας γίνεται ορθολογιστική, παραγωγική, τεχνική και ολοκληρωτική, τόσο τα άτομα δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα μέσα που θα τους επιτρέψουν να τερματίσουν την υποδούλωσή τους και να αποκτήσουν την ελευθερία τους". "Στην ιστορία, πάντοτε, ένα σύστημα ετεροκαθορισμού παραχωρούσε τη θέση του σε ένα άλλο. Ο μοναδικός σωστός σκοπός είναι η αντικατάσταση των πλαστών αναγκών από αληθινές, η εγκατάλειψη της καταπιεστικής ικανοποίησης".
"Το γεγονός ότι ο εργοδότης κι ο εργάτης βλέπουν το ίδιο πρόγραμμα τηλεόρασης, ότι η δακτυλογράφος ντύνεται το ίδιο καλά με την κόρη του διευθυντού της, ότι ο Νέγρος διαθέτει Κάντιλλακ κι ότι όλοι διαβάζουν την ίδια εφημερίδα, δε σημαίνει ότι οι τάξεις εξαφανίστηκαν. Αντίθετα δείχνει μέχρι ποιο βαθμό οι καταπιεζόμενες τάξεις συμμετέχουν στις ανάγκες και τις ικανοποιήσεις που εξασφαλίζουν τη διατήρηση των κυρίαρχων τάξεων. Η δυνατότητα να διαλέγεις ελεύθερα ανάμεσα σε μια μεγάλη ποικιλία εμπορευμάτων και υπηρεσιών, δεν σημαίνει ότι είσαι ελεύθερος, όταν για να γίνεται αυτό θα πρέπει να ζεις μια ζωή κόπου και άγχους κάτω από τον κοινωνικό έλεγχο- θα πρέπει να είσαι αλλοτριωμένος. Κι αν το άτομο εκδηλώνει το ίδιο με τη σειρά του τις ανάγκες που άλλοι επέβαλλαν, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αυτόνομο, απλούστατα σημαίνει ότι ο έλεγχος είναι αποτελεσματικός. Η πνευματική και συναισθηματική άρνηση του κομφορμισμού θεωρούνται δείγμα νεύρωσης και αδυναμίας. Δεν υπάρχει προσωπική προσαρμογή αλλά μίμησις, άμεση ταύτιση του ατόμου με την κοινωνία του και μέσα από αυτή με την κοινωνία στο σύνολό της". "Είναι ένας τρόπος ζωής καλύτερος από τον προηγούμενο και για αυτό, σαν τέτοιος, αντιστέκεται σε κάθε ποιοτική αλλαγή. Έτσι διαμορφώνεται η μονοδιάστατη σκέψη και συμπεριφορά, όπου οι ιδέες, οι επιθυμίες, οι στόχοι που, με το περιεχόμενό τους ξεπερνούν το κατεστημένο του λόγου και της πράξης είτε απορρίπτονται, είτε περιορίζονται στο ρόλο των έσχατων προεκτάσεων αυτού του κατεστημένου.Τώρα μπορούν να παραμερίζονται αμέσως έννοιες που στο παρελθόν δημιουργούσαν πολλές σκοτούρες, από τη στιγμή που θα διαπιστωθεί ότι δεν μπορούν να ορισθούν με ενεργειακούς ή λειτουργικούς όρους". "Η εγκαθίδρυση αυτής της μονοδιάστατης πραγματικότητας δεν σημαίνει ότι βασιλεύει ο υλισμός, ότι οι πνευματικές και μεταφυσικές ενασχολήσεις και οι μποέμικες εκδηλώσεις εξαφανίστηκαν. Αντίθετα, υπάρχουν πολλά "Ας προσευχηθούμε μαζί αυτή την εβδομάδα", πολλά " Γιατί να μη δοκιμάσουμε το Θεό; " πολλά Ζεν, πολύς "υπαρξισμός", πολλοί "μπήτνικς". Αυτές όμως οι μορφές διαμαρτυρίας και υπέρβασης δεν αντιμάχονται το status quo, δεν αρνούνται. Αποτελούν μάλλον το τελετουργικό μέρος ενός πρακτικού μπηχεϋβιορισμού, την ανώδυνη άρνησή του, αφομοιώνονται από το status quo γρήγορα κι αποτελούν μέρος της υγιεινής του δίαιτας".
"Ο όρος "πρόοδος" δεν είναι ουδέτερος όρος, είναι μια κίνηση προς σκοπούς ειδικούς που τους καθορίζουν οι διάφοροι τρόποι βελτίωσης της Ανθρώπινης ζωής. Η προχωρημένη βιομηχανική κοινωνία βρίσκεται κοντά στο στάδιο εκείνο όπου, αν διαρκέσει η πρόοδος, η τωρινή διεύθυνση και οργάνωση της θα αναστατωθούν. Το στάδιο αυτό θα έρθει όταν η υλική παραγωγή (και οι αναγκαίες υπηρεσίες) θα αυτοματοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που θα είναι δυνατό να ικανοποιηθούν όλες οι βασικές ανάγκες, με χρόνο εργασίας ελάχιστο.Όσο για τα ισχυρά Κομμουνιστικά κόμματα της Ιταλίας και της Γαλλίας, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να επιβεβαιώνουν τη γενική πορεία των πραγμάτων, με τον περιορισμένο πρόγραμμά τους που παραμερίζει την επαναστατική κατάληψη της εξουσίας και περιορίζεται στους κανόνες του κοινοβουλευτικού παιχνιδιού.Οι δούλοι του Βιομηχανικού Πολιτισμού μπορεί να είναι εκλεπτυσμένοι δούλοι, αλλά είναι δούλοι, γιατί η δουλεία δεν ορίζεται "από την υποταγή, ούτε από τη σκληρή δουλειά, αλλά από τη μεταβολή του ανθρώπου σε εργαλείο και τη μετατροπή του σε πράγμα".
"Αν στο χώρο της ανάγκης επικρατούσε γενικός αυτοματισμός, ο άνθρωπος θα είχε στη διάθεσή του τόσο ελεύθερο χρόνο, που θα μπορούσε πια να διαμορφώσει την ιδιωτική και την κοινωνική του ζωή. Θα ήταν το ιστορικό άλμα προς ένα καινούργιο Πολιτισμό. Αν στις υπανάκτυκτες χώρες οι παραδοσιακές μορφές ζωής και εργασίας προβάλλουν ισχυρή αντίσταση στην εκβιομηχάνιση και στην τεχνολογία, αν η ίδια η προοπτική μιας άνετης ζωής δεν κατορθώνει να υπερνικήσει αυτήν την αντίσταση, μήπως θα μπορούσαν, άραγε, η πρόοδος και η εκβιομηχάνιση να γίνουν με μορφές που θα εμπνέονταν από αυτή την προ-τεχνολογική παράδοση;" "Με τον ίδιο τρόπο που οι άνθρωποι ξέρουν και νιώθουν πως τα ειδησεογραφικά δελτία και τα πολιτικά προγράμματα δεν λένε αναγκαστικά αλήθεια και παρά όλα αυτά εξακολουθούν να τα ακούν και να τα διαβάζουν, να κατευθύνονται από αυτά, με τον ίδιο τρόπο δέχονται τις παραδοσιακές αξίες και τις εντάσσουν στο πνευματικό υλικό τους. Άλλωστε, αν τα ΜΜΕ συγχωνεύουν αρμονικά, και συχνά με τρόπο αθέμιτο, την τέχνη, την πολιτική, τη θρησκεία, τη φιλοσοφία και το εμπόριο, παράλληλα ανάγουν όλους αυτούς τους πνευματικούς τομείς σε ένα κοινό παρανομαστή: την εμπορευματική μορφή. Η μουσική της ψυχής είναι ταυτόχρονα κι εμπορική μουσική. Η αλήθεια δε μετράει καθόλου, μετράνε μόνο οι ανταλλακτικές αξίες".
"Ο ορθολογισμός του status quo συγκεντρώνεται στην ανταλλακτική αξία και κάθε άλλος ορθολογισμός πρέπει να υποκύψει μπροστά του. Η "σέξυ" υπάλληλος γραφείου, οι σέξυ πωλήτριες, οι νεαροί και ρωμαλέοι "μάνατζερς" είναι εμπορεύματα μεγάλης εμπορικής αξίας".
"Η ικανοποίηση η επιτρεπόμενη από την κοινωνία, είναι κάτι που θα πρέπει να ευχόμαστε να επεκταθεί ακόμα περισσότερο. Αλλά σε αυτού του είδους την ικανοποίηση, η ευχαρίστηση έχει μειωθεί, στερημένη καθώς είναι από τις ασυμβίβαστες με την κατεστημένη κοινωνία επιθυμίες. Η ευχαρίστηση, με αυτή τη μορφή, γεννάει την υποταγή". "Ποτέ η αργκό και οι λαϊκές εκφράσεις δεν ήταν τόσο πλούσιες και μεστές. Είναι σαν ο άνθρωπος του δρόμου να επιβεβαιώνει τον ανθρωπισμό του στον λόγο του, αντιτάσσοντας τον στις υπάρχουσες εξουσίες, σαν να εκδηλώνονται, σε ένα λεξιλόγιο που λέει τα πράγματα με το όνομά τους, η άρνηση και η εξέγερση που έχουν εξουθενωθεί στο πολιτικό πεδίο". "Όροι όπως "ελευθερία", "ισότητα", "δημοκρατία", "ειρήνη", επιβάλλουν, αναλυτικά, μια ειδική σύζευξη με κατηγορούμενα που εμφανίζονται μόνιμα όποτε η λέξη γράφεται ή προφέρεται. Στη Δύση το αναλυτικό κατηγόρημα το συναντάμε σε εκφράσεις όπως "ελεύθερη επιχείρηση", "ελεύθερη πρωτοβουλία", "ελεύθερες εκλογές", "ελεύθερο άτομο". "Η τελετουργική και αυταρχική γλώσσα κυριαρχεί στο σύγχρονο κόσμο, στις δημοκρατικές και στις μη δημοκρατικές χώρες, στις καπιταλιστικές και στις μη καπιταλιστικές. Είναι μια γλώσσα κατάλληλη για όλα τα αυταρχικά καθεστώτα και δεν υπάρχει σήμερα, μέσα στην τροχιά του Προχωρημένου Βιομηχανικού Πολιτισμού, κοινωνία που να μην κυριαρχείται από αυταρχικό καθεστώς. Τα διάφορα καθεστώτα δεν ξεχωρίζουν πια από το γεγονός ότι χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνικές ελέγχου, και ποδηγέτησης. Η γλώσσα αντανακλά τον έλεγχο, κι αυτό τη στιγμή που δεν μεταδίδει διαταγές αλλά μόνο πληροφορίες, τη στιγμή που καλεί σε επιλογή κι όχι σε υπακοή, σε ελευθερία κι όχι σε υποταγή". "Όπως η επιστήμη απελευθερώνει τη φύση από όλους τους ενυπάρχοντες σκοπούς και δίνει στην ύλη μόνο τέτοιες ιδιότητες που να μπορεί να υπολογιστεί η ποσότητά τους, έτσι και η κοινωνία απελευθερώνει τους ανθρώπους από τη "φυσική" ιεραρχία, που βασίζεται στην εξάρτηση προσώπου από πρόσωπο και τους συνδέει μεταξύ τους με βάση κριτήρια ποσότητας – δηλαδή σαν αφηρημένες μονάδες εργατικής δύναμης που μπορούν να αποτιμηθούν σε μονάδες χρόνου". "Η σκέψη (ή τουλάχιστον η έκφρασή της) είναι αιχμάλωτη της τρέχουσας χρήσης, είναι αναγκασμένη να μην περιμένει, να μην ψάχνει για λύσεις έξω από αυτές που υπάρχουν". "Περισσότερο θα πρέπει να μας απασχολήσουν οι πιθανότητες που υπάρχουν να διατηρήσουμε και να προστατέψουμε το δικαίωμα, την ανάγκη να σκεφτόμαστε και να μιλάμε με όρους διαφορετικούς από τους όρους της τρέχουσας γλώσσας, με όρους δηλαδή που είναι σημαντικοί, ορθολογικοί και χρήσιμοι, ακριβώς γιατί είναι διαφορετικοί. Αλλά είτε συντονίζονται με την επιστήμη είτε όχι, οι φιλοσοφικές έννοιες βρίσκονται σε ανταγωνισμό με το χώρο του καθημερινού λόγου κι αυτό γιατί περιέχουν έννοιες που δεν έχουν πραγματοποιηθεί μέσα στον κόσμο της τρέχουσας ομιλίας και συμπεριφοράς, μέσα σε συνθήκες και καταστάσεις ευδιάκριτες, μέσα στις κυρίαρχες τάσεις. Έτσι το φιλοσοφικό σύμπαν περιέχει πάντοτε "παραδοξολογίες" ή "φανταστικές κατασκευές", "αυταπάτες" που συχνά είναι ορθολογικότερες από τους όρους που τις αμφισβητούν, στο βαθμό που είναι έννοιες που επιτρέπουν να αναγνωρίσουμε τα όρια και τον απατηλό χαρακτήρα της κυρίαρχης ορθολογικότητας".
"Αυτό που θέλουν να πουν οι άνθρωποι όταν λένε…" δεν μπορεί να παίρνεται κατά γράμμα – όχι γατί λένε ψέματα, αλλά γιατί ο χώρος της πρακτικής κι ο χώρος της σκέψης όπου ζουν είναι γεμάτος αντιφάσεις, είναι ένας χώρος κατευθυνόμενος". "Πιστεύουμε πως πεθαίνουμε για την Τάξη, στην πραγματικότητα πεθαίνουμε για τους ανθρώπους του Κόμματος. Πιστεύουμε πως πεθαίνουμε για την Ελευθερία του Ατόμου, στην πραγματικότητα πεθαίνουμε για την Ελευθερία των Μετοχικών Μεριδίων. Πιστεύουμε πως πεθαίνουμε για το Προλεταριάτο, στην πραγματικότητα πεθαίνουμε για τη Γραφειοκρατία του. Πιστεύουμε πως πεθαίνουμε για ένα Κράτος ενώ πεθαίνουμε για το Χρήμα που το στηρίζει. Πιστεύουμε πως πεθαίνουμε για το Έθνος ενώ πεθαίνουμε για τους Ληστές που το φιμώνουν. Πιστεύουμε – αλλά γιατί πρέπει οπωσδήποτε να πιστεύουμε σε ένα τόσο πυκνό σκοτάδι; Πιστεύουμε – πεθαίνουμε;… Πότε επιτέλους θα μάθουμε να ζούμε; Η έννοια της ομορφιάς περιλαμβάνει όλη την ομορφιά που δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί και η έννοια της ελευθερίας, όλη την ελευθερία που δεν έχει ακόμη κατακτηθεί". "Σε μια ανάλυση της οικονομίας, καπιταλιστικής και μη, που λειτουργεί σαν μια "εξουσία" ανεξάρτητη, πάνω από τα άτομα, οι αρνητικές πλευρές της (υπερπαραγωγή, ανεργία, αβεβαιότητα, σπατάλη, καταπίεση) δεν μπορούν να κατανοηθούν όσο ερμηνεύονται απλά και μόνο σαν λίγο-πολύ αναπόφευκτα υποπροϊόντα, σαν η "άλλη όψη" της ανάπτυξης και της προόδου". "Αντί να βρίσκεται στην υπηρεσία του καταστημένου μηχανισμού εξωραΐζοντας τις ενέργειές του, η τέχνη θα μπορούσε να γίνει μια τεχνική που θα βοηθούσε στην καταστροφή των ενεργειών του". "Απελευθέρωση από την κοινωνία της αφθονίας δε σημαίνει επιστροφή σε μια ρωμαλέα και υγιή φτώχεια, στην ηθική αγνότητα και στην απλότητα. Αντίθετα, αν η κερδοφόρα για λίγους κατασπατάληση σταματούσε, ο διαθέσιμος για διανομή κοινωνικός πλούτος θα αυξανόταν". "Αν η τηλεόραση και τα παρόμοια μέσα μαζικής επικοινωνίας έπαυαν να λειτουργούν, τότε θα άρχιζε να πραγματοποιείται αυτό που οι εσωτερικές αντιφάσεις του Καπιταλισμού δεν μπόρεσαν ακόμη να καταφέρουν: η αποσύνθεση του συστήματος. Η δημιουργία αναγκών που να εναρμονίζονται με την καταπίεση έχει γίνει από πολύ καιρό χαρακτηριστικό της κοινωνικά αναγκαίας εργασίας – αναγκαίας με την έννοια ότι, αν δεν υπήρχε, ο κατεστημένος τρόπος παραγωγής δε θα μπορούσε να διατηρηθεί. Δεν πρόκειται εδώ για προβλήματα ψυχολογίας ούτε για προβλήματα αισθητικής. Εδώ πρόκειται για την αμφισβήτηση της υλικής βάσης της κυριαρχίας". 2) Από το βιβλίο "Εξέγερση, Αναρχισμός, Μοναξιά- Μια συζήτηση με τον Herbert Marcuse" "Πάρτε τις εκλογές για παράδειγμα. Δέστε τους φαμπρικαρισμένους υποψήφιους προέδρους από τους μεγάλους πολιτικούς μηχανισμούς. Ποιος μπόρεσε να ανακαλύψει τις μεταξύ τους διαφορές; Το είδος αυτό της Δημοκρατίας είναι μια φάρσα. Ο λαός δεν είπε τη γνώμη του, ούτε καν ρωτήθηκε". "Η επανάσταση απαιτεί κατά πρώτον τη σύσταση ενός νέου τύπου ανθρώπου με τέτοιες ανάγκες και επιδιώξεις, που να διαφέρουν ποιοτικά από τις επιθετικές και καταπιεστικές ανάγκες και επιδιώξεις της σημερινής κοινωνίας. Είναι αλήθεια ότι η εργατική τάξη σήμερα συμμερίζεται σε μεγάλη έκταση τις ανάγκες και επιδιώξεις των αρχουσών τάξεων. Χωρίς τη ρήξη με το ισχύον περιεχόμενο των αναγκών, η επανάσταση είναι αδιανόητη". "Πάντα υπάρχουν δύο πιθανότητες. Όμως, δεν μπορεί από φόβο μπρος στη μια να χάσεις την ελπίδα για την άλλη. Ούτε να σταματήσεις να εργάζεσαι για την επιτυχία της". "Μιλούνε συνήθως μονάχα για βία και ξεχνούν ότι υπάρχουν διάφορα είδη βίας με διαφορετικούς σκοπούς. Υπάρχει η επιθετική και η αμυντική βία. Υπάρχει η αστυνομική ή η στρατιωτική βία ή εκείνη της Κού-Κλούξ-Κλάν. Αντίστοιχα υπάρχει η βία που στρέφεται εναντίον αυτών των μορφών βίας. Το γνωστό Πολιτικό Λεξιλόγιο, που έγινε επιστήμη, απαγορεύει να ονομάζουν βία τις δραστηριότητες της Αστυνομίας, τις πράξεις των εξειδικευμένων ομάδων στο Βιετνάμ. Τη δράση όμως των σπουδαστών, όταν αμύνονται στους αστυνομικούς, όταν καίνε αυτοκίνητα και ξεριζώνουν δέντρα, την αποκαλούν αβασάνιστα βία. Αυτό δεν είναι παρά ένα τυπικό παράδειγμα μιας Πολιτικής Ορολογίας, που τη χρησιμοποιεί η σημερινή κοινωνία σαν όπλο"."Ο άνθρωπος που καθημερινά επί οκτώ ώρες εργάζεται στην εταιρία, που ασχολείται σε μια ψυχοκτόνα δουλειά, το Σαββατοκύριακο πιάνει το τιμόνι μιας μεγάλης μηχανής, που ζυγίζει πολλαπλάσια από αυτόν και από εκεί μέσα του έρχεται να εκτονώσει όλη του την επιθετική διάθεση για την κοινωνία. Μια απόλυτη αναγκαιότητα για αυτόν. Σε περίπτωση που η επιθετικότητα δε θα έβρισκε το αντίστοιχο ξεθύμασμα στην ταχύτητα ή στην οδήγηση του αυτοκινήτου, θα στρεφόταν εναντίον των βιαιοτήτων που άρχουν. Οι σπουδαστές το έχουν δηλώσει: Κάθε επανάσταση είναι τόσο βίαιη όσο και η βία, που την καταδιώκει. Νομίζω πως έχουν δίκιο". "Η προσπάθεια να μεταφέρεις τις πιο τολμηρές ιδέες και αξίες της φαντασίας στην πραγματικότητα είναι καινούργια και επαναστατική. Αποδείχνει ότι η νεολαία συνέλαβε κάτι το σπουδαίο: ότι η αλήθεια δεν υπάρχει μονάχα στη σφαίρα του ορθολογικού, αλλά το ίδιο, ίσως-ίσως και κάτι περισσότερο, στην περιοχή της φαντασίας". "Η απελευθέρωση του ανθρώπου δεν εξαρτάται ούτε από το Θεό, ούτε από την ανυπαρξία του Θεού. Δεν ήταν η ιδέα του Θεού που εμπόδισε την απελευθέρωση του ανθρώπου, αλλά η κακή χρήση της". "Ο Φουριέ, πρώτος και μοναδικός, όπως άλλωστε το αναγνώρισαν ο Μαρξ και ο Ένγκελς, διευκρίνισε τη διαφορά ανάμεσα στην ελεύθερη και την ανελεύθερη κοινωνία. Και δεν πτοήθηκε να διατυπώσει την άποψη, ότι είναι δυνατή η δημιουργία μιας κοινωνίας, όπου η εργασία θα μεταβληθεί σε παιχνίδι – υπόθεση που μπροστά της δείλιασε κι αυτός ακόμα ο Μαρξ. Μια κοινωνία, όπου η εργασία, ακόμα και η κοινωνικά αναγκαία, θα μπορεί να συμφωνεί με τις εσωτερικές ανάγκες και ροπές των ανθρώπων". 3) Από το βιβλίο "Επανάσταση ή Μεταρρύθμιση. Herbert Marcuse -Καρλ Πόππερ" "Πιστεύω, ακόμα, ότι αν οι άνθρωποι μάθουν να σκέφτονται και να επιχειρηματολογούν, αντί να κάνουν προπαγάνδα και να πέφτουν στο δογματισμό, τότε θα είναι σχετικά εύκολο να συμφωνήσουμε για το τι είναι και τι δεν είναι ολέθριο". "Το κοινό επιβάλει τη γνώμη του όχι μόνο στις εφημερίδες μα και στους πολιτικούς. Πρόκειται όμως για ένα κοινό που έχει ήδη δογματοποιηθεί από τις εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας και από τους πολιτικούς. Λόγου χάρη, όσοι σφυγμομετρούν την κοινή γνώμη διερευνούν μια κοινή γνώμη, που είναι κιόλας επεξεργασμένη, για να το πούμε έτσι, ξεκάθαρα. Αλλά νομίζω ότι αυτά τα πράγματα πρέπει να λέγονται μόνο με το όνομά τους". 4) Από το βιβλίο "Το τέλος της Ουτοπίας" "Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι τάσεις χειραγώγησης δεν ασκούν καμία βία. Κανείς δεν με αναγκάζει να βλέπω ώρες τηλεόραση, ούτε να διαβάζω ηλίθια περιοδικά". "Σε μια κοινωνία όπως η δική μας , όπου έχει εξασφαλιστεί ένα ορισμένο επίπεδο ικανοποίησης, φαίνεται τρέλα να σκέφτεσαι την Επανάσταση: μήπως δεν έχουμε ό,τι θελήσουμε Αυτό που πρέπει να κάνουμε λοιπόν είναι να αλλάξουμε την ίδια τη θέληση, ώστε να μη θέλουμε πια αυτό που θέλουμε σήμερα. Θα σας πω είναι κλασσικό παράδειγμα: νομίζω πως, αν η δημοκρατία της Βαϊμάρης έθετε εκτός νόμου το ναζιστικό κίνημα τη στιγμή που φανέρωσε το αληθινό του πρόσωπο, δηλαδή πολύ νωρίτερα, δεν θα ζούσαμε τη φρίκη και τις ωμότητες του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Υπάρχει σίγουρα ένα αλάνθαστο κριτήριο για να κρίνουμε ποια κινήματα δεν πρέπει να γίνονται ανεκτά. Το κριτήριο αυτό είναι η στάση τους απέναντι στη βελτίωση και στην ειρήνευση της ύπαρξης". "Με πολλούς ανθρώπους η συζήτηση δεν έχει ελπίδες. Είναι σπατάλη χρόνου και ενέργειας να μιλάς μαζί τους. Η στάση αυτή δε δείχνει ούτε αδιαλλαξία ούτε περιφρόνηση. Είναι σωστό να αποφεύγεις να συζητάς με κάποιους ανθρώπους όταν ξέρεις-και μπορείς να το μάθεις-ότι δε θα βγει τίποτα. Πρέπει κανείς να φυλάει την ενέργειά του και το χρόνο του για ανθρώπους και κοινωνικές ομάδες που μπορούν να ακούσουν και να ξέρουν ακόμη να σκέφτονται". Ποτέ δεν είπα πως τα ανθρωπιστικά αισθήματα ισοδυναμούν με τη βία. Αντίθετα, μίλησα για περιστάσεις όπου το συμφέρον της ανθρωπότητας είναι συνδεδεμένο με την προσφυγή στη βία. Θα πρόσθετα μόνο δύο λέξεις για μια φράση που ακούμε συχνά: ο ριζοσπαστισμός είναι μια απειλή που εμποδίζει τις πιθανές μεταρρυθμίσεις. Νομίζω πως είναι καιρός πια να αναρωτηθούμε μήπως ισχύει το αντίθετο. Και μπορούμε επίσης να αναρωτηθούμε μήπως οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν μέχρι σήμερα στην ανθρωπότητα οφείλονται κατά μεγάλο μέρος στην εμφάνιση ενός μεγάλου ριζοσπαστικού κινήματος. Μου φαίνεται πως η ιστορία μας δίνει πάμπολλες αποδείξεις. Για αυτό οι φίλοι μου της Σχολής Της Φρανκφούρτης υποστήριξαν ότι η Ψυχολογία ήταν ένας σημαντικός κλάδος γνώσης που έπρεπε να ενσωματωθεί στη Μαρξιστική θεωρία και όχι να την αντικαταστήσει". "Όσον αφορά το Κράτος και τους Πολιτικούς, πιστεύετε πως οι πολιτικοί παίρνουν τις αποφάσεις τους ολομόναχοι, ως ελεύθερα άτομα; Δεν υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ αυτών που κάνουν πολιτική και των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων της κοινωνίας;" "Ο Σοσιαλισμός πρέπει να θεωρηθεί διαφορετική ποιότητα ζωής κι όχι απλώς υλική αλλαγή". "Η συνηθισμένη γλώσσα, ο συνηθισμένος πεζός λόγος, ακόμη κι ο εκλεπτυσμένος, έχει διαβρωθεί τόσο πολύ από το κατεστημένο, εκφράζει τόσο πολύ τον έλεγχο και τη χειραγώγηση του ατόμου από τη δομή της εξουσίας, που προκειμένου να εναντιωθείτε στη διαδικασία αυτή, είστε υποχρεωμένος να δείξετε ήδη στη γλώσσα ότι έρχεστε σε ρήξη με τη υποταγή, τη συμμόρφωση. Για αυτό πρέπει να μεταφέρετε αυτή τη ρήξη στη σύνταξη, στη γραμματική, στο λεξιλόγιο, ακόμη και στη στίξη. Δεν ξέρω να σας πω αν αυτό είναι σωστό ή όχι. Εκείνο όμως που μπορώ να πω είναι ότι ένας εξίσου μεγάλος κίνδυνος κρύβεται μέσα σε κάθε πρόωρη εκλαΐκευση των φοβερά πολύπλοκων προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε σήμερα".
Πατέρας με γιο ας πούμε...
ΓΙΟΣ ΜΕ ΜΑΥΡΟ BOLD ΜΠΑΜΠΑΣ ΜΕ ΚΟΚΚΙΝΟ BOLD
Μπαμπά, τι να γίνω όταν μεγαλώσω; Μητσοτάκης παιδί μου, Μητσοτάκης. Τι δουλειά κάνουν οι κουκουλοφόροι μπαμπά; Δουλεύουν στα κόμματα αγγελούδι μου...
... Αυτούς που τα σπάνε εννοώ βρε μπαμπά! Αυτοί δεν είναι κουκουλοφόροι...
...Και τι είναι δηλαδή; Απλά, αποφεύγουν τις γραβάτες... Γιατί οι άνθρωποι δουλεύουν οχτώ ώρες μπαμπάκα; Δεν έχω ιδέα παιδί μου, εγώ απλά δουλεύω...
Γιατί δε σε βλέπω μπαμπά καθόλου; Κάνω υπερωρίες παιδί μου.... Γιατί η μαμά δεν κάθεται σπίτι να παίξουμε; Δουλεύει κι αυτή... Οχτώ ώρες κι αυτή, ε; Καλά θα ήταν οχτώ παιδί μου...
Μα είναι μαμά... Δεν υπάρχουν δικαιολογίες στην ελεύθερη αγορά αγόρι μου Τι είναι ελεύθερη αγορά μπαμπά; Όταν 5 άνθρωποι τα έχουν όλα και 15 εκατομμύρια δουλεύουν για αυτούς... Και αυτό είναι ελευθερία; Έτσι λένε οι σοφοί οικονομολόγοι αγόρι μου...
Και τότε τι είναι σκλαβιά; ..............................................
Οι Τούρκοι είναι κακοί μπαμπά; Εξαρτάται παιδί μου...
Από τι εξαρτάται; Από το αν είσαι Έλληνας αγόρι μου Οι Σκοπιανοί είναι κακοί μπαμπά; Εξαρτάται παιδί μου...
Από τι ; Από το αν είσαι Έλληνας αγόρι μου
Γιατί απαντάς έτσι; Εμείς οι Έλληνες είμαστε κάτι ξεχωριστό; Έτσι πιστεύουμε...
Έχουμε δίκιο; Όσο δίκιο έχουν και οι Σκοπιανοί
Και οι Τούρκοι είναι ξεχωριστοί δηλαδή; Όσο κι εμείς...
Μπερδεύτηκα μπαμπά τώρα Γιατί παιδί μου;...
Γιατί μου λες πως όλοι πιστεύουμε ότι είμαστε ξεχωριστοί Ακριβώς αγόρι μου
Αν είμαστε όλοι ξεχωριστοί, υπάρχει κάτι που μας ενώνει; Και βέβαια υπάρχει...
Τι μας ενώνει μπαμπά; Οι διαφορές μας παιδί μου Έχω μπερδευτεί μπαμπά Λογικό αγόρι μου... είναι μπερδεμένα
Για πες μου μπαμπά... οι Αλβανοί είναι καλοί; Πριν σου απαντήσω, μπορώ να σε ρωτήσω κι εγώ κάτι; Ναι μπαμπά, πες μου... Οι συμμαθητές σου είναι καλά παιδιά; Οι περισσότεροι ναι Γιατί λες οι περισσότεροι; Δεν είναι όλοι δηλαδή; Ε όχι βρε μπαμπά, κάποιοι δεν είναι καλά παιδιά 'Αρα, κάποιοι συμμαθητές σου είναι καλοί και κάποιοι κακοί; Ναι μπαμπά Οι συμμαθητές σου λοιπόν δεν είναι όλοι καλοί ή όλοι κακοί Σωστά Έτσι λοιπόν συμβαίνει και με τους λαούς Δηλαδή; Δηλαδή, ούτε οι Τούρκοι είναι όλοι κακοί, ούτε οι Έλληνες είναι όλοι καλοί Και με τους Σκοπιανούς τι γίνεται; Ό,τι γίνεται και με τους Τούρκους. Κάποιοι είναι καλοί και κάποιοι κακοί. Εμάς στο σχολείο μάς λένε ότι οι Τούρκοι μάς είχαν δούλους για 400 χρόνια. Αλήθεια είναι Πως λοιπόν μπορούμε να είμαστε φίλοι με κάποιους που μάς είχαν για δούλους; Γιατί πολύ απλά μάς είχαν… δεν μάς έχουν. Και επίσης γιατί δεν είχαν μόνο εμάς. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε υπό την κατοχή τους κι άλλους λαούς Με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς έχουμε τα ίδια προβλήματα μπαμπά; Όχι παιδί μου Γιατί μπαμπά; Δεν ξέρω αγόρι μου Και οι Γερμανοί δεν μας είχαν υπόδουλους; Ναι, έχεις δίκιο Τότε γιατί δεν έχουμε και με αυτούς τα ίδια προβλήματα; Ίσως επειδή με τους Γερμανούς πιστεύουμε στον ίδιο θεό ή επειδή ήταν κατακτητές για λίγα χρόνια Οι Τούρκοι πιστεύουν σε άλλον θεό; Ναι, πιστεύουν στον Μωάμεθ. Ενώ εμείς και οι Γερμανοί στον Χριστό ε; Ναι αγόρι μου Οι Σκοπιανοί πιστεύουν στον Χριστό ή στον Μωάμεθ; Κυρίως στον Χριστό Τότε γιατί έχουμε πρόβλημα μαζί τους ενώ με τους Γερμανούς όχι; Γιατί λένε πως είναι Μακεδόνες ενώ εμείς λέμε πως μόνο οι Έλληνες μπορούν να είναι Μακεδόνες. Είναι τόσο σημαντικό αυτό μπαμπά; Στην περίπτωση των Σκοπίων φαίνεται να είναι αγόρι μουΔηλαδή σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιο σημαντική η θρησκεία και σε άλλες όχι; Έτσι φαίνεται…Γιατί γίνεται αυτό μπαμπά; Δεν ξέρω Εσύ τα ξέρεις όλα μπαμπά μου... Δεν τα ξέρω όλα αγόρι μου, αλλά θα προσπαθήσω να σου απαντήσω. Νομίζω ότι εμείς οι άνθρωποι ψάχνουμε συνήθως αυτά που μάς χωρίζουν ενώ αυτά που μάς ενώνουν τα πετάμε στην άκρη... Ένα από αυτά που μάς χωρίζουν είναι και η θρησκεία μπαμπά; Εξαρτάται αγόρι μου Από τι μπαμπά; Από το πώς έχουμε καταλάβει αυτό που πιστεύουμε Δηλαδή; Θα προσπαθήσω να σου εξηγήσω. Οι θρησκείες όλου του κόσμου μιλάνε για αγάπη, έτσι δεν είναι; Νομίζω ναι... Αν κάτι μιλάει για αγάπη, πώς γίνεται να χωρίζει; Δεν ξέρω μπαμπά... Θα σου πω πως γίνεται. Πιστεύεις ότι είμαι ο καλύτερος μπαμπάς του κόσμου; Ε βέβαια. Αφού είσαι ο μπαμπάς μου! Ο φίλος σου ο Γιώργος πιστεύει ότι είμαι ο καλύτερος μπαμπάς του κόσμου; Όχι βρε μπαμπά... Τι πιστεύει; Ο καλύτερος μπαμπάς για τον φίλο μου τον Γιώργο είναι ο μπαμπάς του... Είδες; Τί να δω; Και οι δυο σας πιστεύετε ότι έχετε τους καλύτερους μπαμπάδες Τι σχέση έχουν οι μπαμπάδες με τις θρησκείες; Οι μπαμπάδες έχουν σχέση με όλα... Με μπέρδεψες πάλι... Ο Χριστός είναι ο μπαμπάς των Χριστιανών και ο Μωάμεθ ο μπαμπάς των Μουσουλμάνων... Αντί να μάς ενώνει ότι και οι δύο έχουμε μπαμπάδες, μάς χωρίζει ότι δεν είναι ίδιοι. Εμείς είμαστε Χριστιανοί και οι άλλοι Μουσουλμάνοι, μόνο αυτό σκεφτόμαστε... Νομίζω ότι καταλαβαίνω... Και αυτό συμβαίνει παντού αγόρι μου. Στα χρώματα δεν κοιτάμε την ποικιλία τους αλλά τη διαφορά τους, στις θρησκείες δεν ασχολούμαστε με τον κοινό πατέρα, αλλά με το διαφορετικό του όνομα, στις σχέσεις μας με τους άλλους λαούς δεν θέλουμε να ψάξουμε τον πολιτισμό τους, απαιτούμε όμως να σεβαστούν εκείνοι το δικό μας, μπορούμε να ονομάζουμε την Ιστανμπούλ Κωνσταντινούπολη, αλλά δεν αφήνουμε τους Σκοπιανούς να ονομάζουν τη χώρα τους όπως θέλουν. Σε πειράζει που δεν λένε μόνο εσένα Γιάννη αγόρι μου; 'Οχι μπαμπά, τι να με πειράζει; Εσύ είσαι πιο σοφός τελικά αγόρι μου...
