Ένα Μικρό Αφιέρωμα Στον Ερρίκο Μαλατέστα

Στις 14 Δεκεμβρίου 1853 γεννήθηκε ο Ερρίκο Μαλατέστα.

Όταν διαβάζεις τις σκέψεις του μεγάλου αυτού Αναρχικού, συνειδητοποιείς πόσο επίκαιρες είναι. Βλέπεις μέσα σε αυτές την αγωνία του Αναρχικού για τη σύνδεση θεωρίας και πράξης, για την Ηθική του Αναρχισμού, για όλα τα θέματα που θα έπρεπε να απασχολούν τον Αναρχικό Άνθρωπο κάθε εποχής και κάθε τόπου.

Η αναφορά μου σε γραπτά του Μαλατέστα δεν γίνεται επειδή η θεωρία του Αναρχισμού έχει ανάγκη από "σύμβολα πίστης" και "ευαγγέλια".
Γίνεται, γιατί κατά τη γνώμη μου, όσοι οραματίζομαστε μια Αναρχική κοινωνία πρέπει να κρατάμε νοητικούς δεσμούς με την Αναρχική Θεωρία, να προσπαθούμε να την κατανοούμε μέσα στην καθημερινότητά μας και βέβαια να την κρίνουμε και να βγάζουμε τα συμπεράσματά μας.

1) Από το βιβλίο "ΠΕΡΙ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΒΙΑΣ"

εκδόσεις "Ελευθεριακή Κουλτούρα"

α) Αποσπάσματα από το Άρθρο "ΑΝΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΒΙΑ", που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Pensiero e Volonta" την 1η Σεπτέμβρη 1924

ΑΝΑΡΧΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΜΗ ΒΙΑ, μη κυριαρχία ανθρώπου σε άνθρωπο, μη επιβολή βιαίως της βούλησης ενός η περισσοτέρων στους υπόλοιπους. Είναι μέσο της εναρμόνισης των συμφερόντων, μέσω της εθελουσίας συνεργασίας, της αγάπης, του σεβασμού, της αμοιβαίας ανοχής, είναι μόνο με την πειθώ, το παράδειγμα, τη μεταδοτικότητα και το αμοιβαίο όφελος από την επιείκεια που μπορεί και πρέπει να θριαμβεύσει η αναρχία, δηλαδή μια κοινωνία αδελφών ελευθέρως αλληλέγγυων, η οποία θα εξασφαλίζει στους πάντες την μέγιστη ελευθερία, τη μέγιστη ανάπτυξη, τη μέγιστη δυνατή ευημερία.

{…} Για να ζήσουν δύο εν ειρήνει, πρέπει να το θέλουν αμφότεροι· αν ένας από τους δύο είναι ισχυρογνώμων και θέλει με τη βία να επιβάλλει στον άλλο να δουλεύει για λογαριασμό του και να τον υπηρετεί, αυτός ο άλλος, αν θέλει να διατηρήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του και να μην περιπέσει στην πλέον ταπεινή δουλεία, παρόλη την αγάπη του για την ειρήνη και ομόνοια, είναι υποχρεωμένος να αντισταθεί στη δύναμη με όλα τα πρόσφορα μέσα.

{…} η ατομική και μαζική επανάσταση, είναι τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη της χειραφέτησης.

{…} Ωστόσο η αναρχική βία είναι η μοναδική που δικαιολογείται, η μοναδική που δεν είναι εγκληματική. Μιλώ φυσικά για τη βία που έχει όντως αναρχικά χαρακτηριστικά, και όχι για κάποια τυφλή ή παράλογη βίαιη ενέργεια η οποία αποδίδεται στους αναρχικούς, ή για εκείνη που πιθανώς διαπράττεται από πραγματικούς αναρχικούς, ωθούμενους στην παραφορά από άδικες καταδιώξεις, ή τυφλωμένους, λόγω υπερβολικής ευαισθησίας που δεν μετριάζει η λογική, από τη θέα των κοινωνικών αδικιών, από τη λύπη για τη λύπη των άλλων. Η πραγματική αναρχική βία είναι αυτή που σταματά όταν σταματά η ανάγκη υπεράσπισης της ελευθερίας. Αυτή μετριάζεται από τη γνώση ότι τα άτομα ξεχωριστά, λόγω κληρονομικότητας και περιβάλλοντος, είναι ελάχιστα υπεύθυνα για τη θέση που βρέθηκαν· αυτή δεν την εμπνέει το μίσος αλλά η αγάπη· και είναι ιερή εφόσον σκοπεύει στην απελευθέρωση των πάντων και όχι στην αντικατάσταση της κυριαρχίας των άλλων με τη δική τους.

{…} Εμείς θέλουμε την ελευθερία για όλους, για μας και για τους φίλους μας, όπως για τους αντιπάλους και τους εχθρούς μας. Ελευθερία στοχασμού και προπαγάνδισης της σκέψης μας, ελευθερία εργασίας και οργάνωσης της ζωής μας όπως μας ευχαριστεί· όχι ελευθερία, εννοείται- και παρακαλούνται οι κομμουνιστές (σημείωση Ελευθεριακού: προφανώς εννοεί τους Μαρξιστές) να μην παρερμηνεύουν- για την κατάργηση της ελευθερίας και εκμετάλλευση της εργασίας των άλλων.

β) Αποσπάσματα από το Άρθρο
"Ο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΜΟΣ",
που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό
"Pensiero e Volonta", vo 19,
την 10η Οκτώβρη 1924

{…} Αν, προκειμένου να νικήσουμε, θα έπρεπε να στήσουμε κρεμάλες στις πλατείες, θα προτιμούσα να χάσουμε.
{…} Το μίσος και η επιθυμία για εκδίκηση είναι αχαλίνωτα συναισθήματα, που φυσιολογικά η καταπίεση ξυπνά και τροφοδοτεί· αλλά αν αυτά μπορεί να αποτελέσουν μια δύναμη χρήσιμη για την αποτίναξη του ζυγού, ίσως κατόπιν να αποδειχτούν μια αρνητική δύναμη, όταν θα πρέπει να αντικατασταθεί η καταπίεση όχι με μια νέα καταπίεση, αλλά με την ελευθερία και την αδελφοσύνη μεταξύ των ανθρώπων.
Για αυτό κι εμείς οφείλουμε να ενισχύσουμε τη διέγερση εκείνων των ανώτερων συναισθημάτων που η ενεργητικότητά τους κατευθύνεται στη φλογερή αγάπη του καλού, προσέχοντας να μην ανασταλεί η ορμή, αποτελούμενη από καλούς και κακούς παράγοντες, η αναγκαία για τη νίκη.

{…} αλλά να θυμόμαστε πάντοτε ότι εμείς οι αναρχικοί δεν μπορούμε να είμαστε ούτε εκδικητές , ούτε "τιμωροί".
Εμείς θέλουμε να είμαστε απελευθερωτές και οφείλουμε να δράσουμε ως τέτοιοι μέσω της διδαχής και του παραδείγματος.

{…} Αλλά η αλήθεια είναι ακριβώς το αντίθετο· ο τρόμος υπήρξε ανέκαθεν εργαλείο της τυραννίας{…}Στη Ρωσία κατεδίωξε και δολοφόνησε αναρχικούς και σοσιαλιστές, μακέλεψε εργάτες και εξεγερμένους αγρότες, και τελικά ανέκοψε την ορμή μιας επανάστασης που πραγματικά θα μπορούσε να ανοίξει ένα νέο κεφαλαίο στον πολιτισμό.
Εκείνοι που πιστεύουν στην επαναστατική αποτελεσματικότητα, η οποία απελευθερώνει από την καταπίεση και την αγριότητα, έχουν την ίδια νοοτροπία με τους νομικούς, που πιστεύουν ότι μπορεί να αποφευχθεί το έγκλημα και να βελτιωθεί ηθικά ο κόσμος μέσω των αυστηρών ποινών.
{…} [Ο Τρόμος] αντί να χρησιμεύει για την υπεράσπιση της επανάστασης, τη δυσφημεί, την κάνει μισητή στις μάζες και, μετά από μα περίοδο άγριων συγκρούσεων, καταλήγει αναγκαστικά σε αυτό που σήμερα θα αποκαλούσαμε "εξομάλυνση", δηλαδή τη νομιμοποίηση και τη δικαίωση της τυραννίας.
{…} Και δεν χρειάζεται να εξιδανικεύουμε τη μάζα, παρουσιάζοντας την σαν αποτελούμενη από απλούς ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί να προβαίνουν σε κάποιες ακρότητες, αλλά εμφορούνται πάντοτε από καλές προθέσεις.
Οι μπάτσοι και οι φασίστες υπηρετούν τους μπουρζουάδες, αλλά προέρχονται από τη μάζα!

{…} Υπάρχουν εκείνοι που για κάποιον λόγο δεν θέλουν, ή δεν μπορούν να γίνουν φασίστες· αλλά είναι διατεθειμένοι να κάνουν στο όνομα της "επανάστασης", εκείνο που οι φασίστες κάνουν στο όνομα της "πατρίδας".
Κι έτσι, όπως οι κακοποιοί σε όλα τα καθεστώτα είναι πάντοτε έτοιμοι να τεθούν στην υπηρεσία των νέων καθεστώτων και να γίνουν τα πιο αφοσιωμένα τους όργανα, οι φασίστες του σήμερα μπορεί να σπεύσουν να δηλώσουν αύριο αναρχικοί, κομμουνιστές ή ό,τι άλλο τους καπνίσει, προκειμένου να συνεχίσουν να έχουν δύναμη και να ικανοποιούν τα ταπεινά τους ένστικτα. Και αν δεν μπορούν να το καταφέρουν στις χώρες τους επειδή είναι γνωστοί και σταμπαρισμένοι, πηγαίνουν και κάνουν αλλού τους επαναστάτες και προσπαθούν να αναδειχθούν παρουσιαζόμενοι σαν οι πιο βίαιοι, οι πιο "ενεργητικοί" σε σχέση με τους άλλους, αντιμετωπίζοντας σαν μετριοπαθείς, καθυστερημένους, πυροσβέστες, αντεπαναστάτες, εκείνους που αντιλαμβάνονται την επανάσταση ως ένα μεγάλο έργο καλοσύνης και αγάπης.

γ) Αποσπάσματα από το Άρθρο "ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΑ",
 που πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Umanita Nova",
την 21η Οκτώβρη 1922

{…} Σίγουρα η ιστορία είναι γεμάτη συγκρούσεις και σφαγές ανάμεσα σε λαούς, τάξεις, οικογένειες, άτομα. Και συγκρούσεις και σφαγές βλέπουμε οπουδήποτε κι αν στρέψουμε το βλέμμα γύρω μας. Αλλά αληθεύει επίσης ότι αν δεν υπήρχαν παρά μόνο συγκρούσεις και σφαγές, αν το μίσος, ο ανταγωνισμός, ο πόλεμος ήταν χαρακτηριστικά αποκλειστικά ή κυρίαρχα στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, η ανθρωπότητα δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί και να προοδεύσει…
{…} εκείνο που πραγματικά υπερισχύει στην ανθρώπινη ιστορία, ή τουλάχιστον αυτό που συνιστά το ζωντανό και προοδευτικό στοιχείο της, είναι το αίσθημα της συμπάθειας, η έννοια της κοινής μοίρας της ανθρωπότητας που, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θέτει ένα όριο στη σύγκρουση, πέρα από το οποίο δεν μπορεί να πάει κανείς χωρίς να προκαλέσει μια βαθιά αντιπάθεια και μια γενική απόρριψη. Είναι η ηθική που επικρατεί.

{…} Η ίδια η ύπαρξη οποιασδήποτε συλλογικότητας δεν θα ήταν δυνατή αν τα κοινωνικά ένστικτα, τα οποία εγώ αποκαλώ πάθη, δεν κυριαρχούσαν επί των κακών παθών, δηλαδή των βασικών εγωιστικών ενστίκτων.

{…} Αν εγείρετε από την ψυχή των προλετάριων το αίσθημα της δικαιοσύνης και το κατευθύνετε στη χρησιμοποίηση χωρίς όρια και χωρίς δισταγμούς της βίας, "εφόσον έτσι κάνουν οι μπουρζουάδες και οι κυβερνήσεις", μπορείτε να φτιάξετε ληστές, αλλά δεν μπορείτε να φτιάξετε επαναστάτες: μπορείτε, αν κάποιες έκτακτες συνθήκες σάς ευνοήσουν, να αντικαταστήσετε μια τάξη με μιαν άλλη, να εγκαταστήσετε μια νέα τυραννία και νέους προνομιούχους στη θέση αυτών που υπάρχουν σήμερα, αλλά δεν θα κατευθυνθούμε προς την ολική χειραφέτηση της ανθρωπότητας, προς την κοινωνία των ελεύθερων και των αδελφών για την οποία αγωνιζόμαστε.

{…} Εμείς δεν μιλάμε για καλή βία όταν τη χρησιμοποιούμε εμείς και για κακή όταν τη χρησιμοποιούν οι άλλοι εναντίον μας. Εμείς λέμε ότι η βία είναι δικαιολογημένη, καλή, "ηθική", προσήκουσα, όταν χρησιμεύει για την υπεράσπιση του εαυτού μας και των άλλων εναντίον των απαιτήσεων των βίαιων· είναι κακή, είναι "ανήθικη", αν χρησιμεύει για την παραβίαση της ελευθερίας των άλλων.

{…} Ή δεν έχουμε ακούσει τους "ανατρεπτικούς" να λένε ότι δεν καταδικάζουν τους φασίστες, εφόσον αν μπορούσαν, θα έκαναν εναντίον των μπουρζουάδων χειρότερα από ό,τι κάνουν οι φασίστες εναντίον των προλετάριων; Αν αυτή είναι η γενική αίσθηση, αν μπουρζουάδες και προλετάριοι, αν φασίστες και ανατρεπτικοί στερούνται εξίσου κάθε ηθικού μέτρου, δεν θα πρέπει να ελπίζουμε πολύ για την ανθρωπότητα, ή μάλλον θα χρειαζόταν να εναποθέσουμε κάθε ελπίδα στην καλή γυναικούλα, που δεν γνωρίζει από πολιτική και ταξική πάλη, αλλά υποφέρει και δακρύζει όταν βλέπει κάποιον να υποφέρει.
{…} Εμείς δεν είμαστε "ειρηνιστές", εφόσον η ειρήνη δεν είναι δυνατή αν δεν την επιθυμούν και οι δύο πλευρές.
Εμείς θεωρούμε τη βία αναγκαία και προσήκουσα για την άμυνα, αλλά μόνο για την άμυνα. Και, εννοείται, όχι μόνο για την άμυνα απέναντι σε μια άμεση φυσική επίθεση, αλλά και απέναντι σε όλους εκείνους τους θεσμούς που μέσω της βίας υποδουλώνουν τους ανθρώπους.
Εμείς είμαστε εναντίον του φασισμού και θέλουμε να τον ξεριζώσουμε αντιτάσσοντας στη βία του μια μεγαλύτερη βία. Και είμαστε κυρίως εναντίον της κυβέρνησης, η οποία είναι μια διαρκής βία.
Αλλά η βία μας πρέπει να είναι αντίσταση των ανθρώπων εναντίον κτηνών και όχι άγρια σύγκρουση θηρίων με θηρία.
Όλη αναγκαία βία για τη νίκη· αλλά τίποτα περισσότερο ή χειρότερο.

δ) Αποσπάσματα από το Κεφάλαιο "ΣΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ"
Διάλογοι Α. και Β. Πρόσωπα:
Ο Αναρχικός Τζώρτζο και ο Εργάτης Τζίνο

Διάλογοι Γ., Δ., Ε. Πρόσωπα:
Ο Αναρχικός Τζώρτζο και ο Δικαστής Αμπρότζο

Α
Τζώρτζο (Αναρχικός): {…} Δεν θα ήταν καλύτερο να εξαλειφθούν οι αιτίες του κακού, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να ζουν καλά χωρίς να αρπάζουν το ψωμί από το στόμα του άλλου, αλλά και όλοι να μπορούν να εκπαιδεύονται και να εξελίσσονται με τέτοιον τρόπο, ώστε να αποβάλλουν από την ψυχή τους τα κακά πάθη της ζήλιας, του μίσους και της εκδίκησης;
Τζίνο (Εργάτης): Μα τι λες, οι άνθρωποι είναι κακοί εκ φύσεως κι αν δεν υπάρχουν νόμοι, δικαστές, στρατιώτες και χωροφύλακες για να βάλουν ένα φρένο, θα τρωγόμασταν μεταξύ μας χειρότερα και από λύκους.
Τζώρτζο (Αναρχικός): Αν τα πράγματα έχουν έτσι, να ένας λόγος παραπάνω για να μη δοθεί σε κανέναν η εξουσία να διατάζει και να ορίζει την ελευθερία των άλλων {…}
Οι άνθρωποι είναι καλοί ή κακοί ανάλογα με τις περιστάσεις. Αυτό που γενικά διαθέτουν οι άνθρωποι είναι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, η επιδίωξη της ευημερίας και της πλήρους ανάπτυξης των ικανοτήτων τους.

Β.
Τζίνο (Εργάτης): {…} Ενώ, αντιθέτως, αν παραδώσεις κάποιον στα χέρια της αστυνομίας, αυτή αμέσως θέλει να τον καταδικάσει, καθώς λίγο την ενδιαφέρει αν είναι ένοχος ή αθώος· μετά τον βάζουν στη φυλακή, όπου, αντί να προσπαθήσουν να τον βελτιώσουν μέσω πράξεων αγάπης, κάνουν τα πάντα προκειμένου να υποφέρει, τον εξοργίζουν ακόμη περισσότερο και έπειτα τον αφήνουν σαν έναν ακόμη πιο επικίνδυνο εχθρό για την κοινωνία, από ό,τι ήταν πριν μπει στη φυλακή.{…}κι όσο μεγαλώνει ο αριθμός και η βλαπτικότητα των εγκληματιών, τόσο μεγαλώνει η εξουσία και η κοινωνική σημασία της αστυνομίας!
Γιατί αν το έγκλημα πρέπει να αντιμετωπισθεί ορθολογικά, αν πρέπει να ερευνηθούν οι αιτίες και να γίνει κάθε τι δυνατό για να εξαφανιστούν, αυτή η δουλειά πρέπει να ανατεθεί σε εκείνους που θα υποστούν τις συνέπειες τους εγκλήματος, δηλαδή σε ολόκληρο τον πληθυσμό{…}

Γ.
Αμπρότζο (Δικαστής): Λοιπόν απόψε μιλάτε για τα μέσα με τα οποία προτείνετε να επιτευχθούν τα ιδανικά σας…να πραγματοποιήσετε την αναρχία. Αφήστε με να το φανταστώ.
Θα υπάρξουν βόμβες, σφαγές, συνοπτικές εκτελέσεις· και μετά λεηλασίες, εμπρησμοί και παρόμοιες γλύκες. 
Τζώρτζο (Αναρχικός): Εσείς αγαπητέ μου κύριε απλά κάνετε λάθος στη διεύθυνση: πιστεύετε ότι μιλάτε με κάποιον αξιωματικό, από εκείνους που διατάζουν τους Ευρωπαίους στρατιώτες όταν πηγαίνουν να εκπολιτίσουν την Αφρική ή την Ασία, ή όταν εκπολιτίζονται μεταξύ τους στην Ευρώπη.
Εγώ δεν είμαι τέτοιος, σας παρακαλώ να το πιστέψετε.

Δ.
Αμπρότζο (Δικαστής): Η βίαιη επανάσταση; Η ένοπλη επανάσταση;
Τζώρτζο (Αναρχικός): Ακριβώς.
Αμπρότζο (Δικαστής): Δηλαδή οι βόμβες…
Τζώρτζο (Αναρχικός): Αφήστε με να συνεχίσω κύριε Αμπρότζο. Εσείς είστε δικαστής και δεν μου αρέσει που πρέπει να επαναλάβω ότι εδώ δεν είμαστε σε δικαστήριο κι εγώ, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν είμαι κατηγορούμενος, από τον οποίο μπορεί να ενδιαφέρεστε να αποσπάσετε κάποια ξεδιάντροπη κουβέντα. Η επανάσταση θα είναι βίαιη γιατί εσείς, η κυρίαρχη τάξη, στηρίζεστε στη βία και δεν δείχνετε καμία διάθεση να αποσυρθείτε ειρηνικά. Συνεπώς θα υπάρξουν τουφεκισμοί, κανονιοβολισμοί, βόμβες, που θα προκαλέσουν την έκρηξη των πυρομαχικών στις αποθήκες σας και των φυσιγγίων στις παλάσκες των στρατιωτών σας…. θα συμβούν όλα εκείνα που μπορούν να συμβούν. Όμως αυτά είναι τεχνικά ζητήματα που, αν θέλετε, θα τα αφήσουμε στους τεχνικούς. 
Αυτό που μπορώ να σας βεβαιώσω εγώ, είναι ότι στο βαθμό που εξαρτάται από εμάς, η βία, η οποία επιβάλλεται από τη δική σας βία, δεν θα ξεπεράσει τα αυστηρά όρια που βάζουν οι αναγκαιότητες του αγώνα, δηλαδή θα καθορίζεται προπάντων από την αντίσταση που μας προβάλλετε. Αν πρόκειται να συμβεί το χειρότερο, θα οφείλεται στο πείσμα και στην αιμοβόρα σας εκπαίδευση που, με το δικό σας παράδειγμα, δίνετε στον λαό.

Ε.
Ο Τζώρτζο (Αναρχικός) απευθυνόμενος στον Πρόσπερο (Καπιταλιστής)

Τζώρτζο (Αναρχικός): {…} Είμαστε εμείς, οι προλετάριοι, η καταπιεζόμενη τάξη, που είμαστε ηλεκτρολόγοι και εργάτες φωταερίου, είμαστε εμείς που κινούμε τα τρένα, είμαστε εμείς που φτιάχνουμε τα εκρηκτικά και δουλεύουμε στα ορυχεία, είμαστε εμείς που οδηγούμε τα αυτοκίνητα και τα αεροπλάνα, είμαστε εμείς οι στρατιώτες… είμαστε εμείς, δυστυχώς, που αμυνόμαστε εναντίον των ίδιων μας των εαυτών.
Εσείς δεν επιβιώνετε παρά από τη ασυνείδητη θέληση των θυμάτων σας. Προσέχετε όταν ξυπνήσουν οι συνειδήσεις {…}

2) Από το βιβλίο "ΧΩΡΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑ"
εκδόσεις "Ελεύθερος Τύπος"
Αποσπάσματα από το Κεφάλαιο 
"ΑΝΑΡΧΙΑ"

Η αναρχία είναι μια λέξη που προέρχεται από τα Ελληνικά και σημαίνει, αυστηρά μιλώντας, δίχως κυβέρνηση: την κατάσταση ενός λαού δίχως οποιαδήποτε συγκροτημένη εξουσία.

{…} η λέξη αναρχία χρησιμοποιείται γενικά με την έννοια της αταξίας και της σύγχυσης κι εξακολουθεί να υιοθετείται με αυτή την έννοια από τον αδαή κι από τους αντιπάλους που ενδιαφέρονται να διαστρεβλώσουν την αλήθεια.Δεν θα υπεισέλθουμε σε φιλοσοφικές συζητήσεις, γιατί το πρόβλημα δεν είναι φιλοσοφικό αλλά ιστορικό. Η κοινή ερμηνεία της λέξης δεν παρανοεί την πραγματική της ετυμολογική έννοια, αλλά αποτελεί παράγωγό της, που οφείλεται στην προκατάληψη ότι η κυβέρνηση πρέπει να αποτελεί μια αναγκαιότητα της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής κι ότι συνακόλουθα μια κοινωνία δίχως κυβέρνηση είναι μοιραίο να παραδοθεί στην αταξία και να ταλαντεύεται ανάμεσα στην αχαλίνωτη κυριαρχία μερικών και στην τυφλή εκδίκηση άλλων.

{…} Ούτε αυτό το γεγονός είναι απαράμιλλο μέσα στην ιστορία των λέξεων. Σε εκείνες τις εποχές και χώρες, όπου οι άνθρωποι θεωρούσαν απαραίτητη την κυβέρνηση από έναν άνθρωπο (μοναρχία), η λέξη δημοκρατία (δηλαδή η κυβέρνηση που ασκείται από πολλούς) χρησιμοποιήθηκε ακριβώς όπως κι η Αναρχία, για να υποδηλώσει την αταξία και τη σύγχυση. Ίχνη αυτού το νοήματος της λέξης μπορούν να βρεθούν ακόμα στις λαϊκές διαλέκτους όλων σχεδόν των χωρών.
Όταν αλλάξει αυτή η γνώμη και το κοινό πειστεί πως η κυβέρνηση δεν είναι απαραίτητη, αλλά εξαιρετικά βλαβερή, η λέξη αναρχία, επειδή ακριβώς σημαίνει δίχως κυβέρνηση, θα γίνει ισοδύναμη με τη φυσική τάξη, την αρμονία των αναγκών και των συμφερόντων όλων, την πλήρη ελευθερία με πλήρη αλληλεγγύη.
{…} Έτσι, έχοντας γεννηθεί και ζήσει μέσα στην υποδούλωση, όντας απόγονος μιας μακράς αλυσίδας σκλάβων, ο άνθρωπος, όταν άρχισε να σκέπτεται, πίστεψε ότι η υποδούλωση αποτελούσε μια βασική προϋπόθεση της ζωής και η ελευθερία φαινόταν σε αυτόν αδύνατη. Ο εργάτης, παρόμοια, αναγκασμένος για αιώνες να εξαρτάται για να εργαστεί, δηλαδή, για να φάει, από την καλή θέληση του αφεντικού του και συνηθισμένος να βλέπει την ίδια του τη ζωή στη διάθεση εκείνων που κατέχουν τη γη και το κεφάλαιο, έχει καταλήξει να πιστεύει, πως το αφεντικό του είναι που του δίνει τροφή και ρωτάει με αφέλεια πώς θα ήταν να ζήσει, αν δεν είχε από πάνω του κανένα αφεντικό;

{…} Αν ύστερα προσθέσουμε στο φυσικό αποτέλεσμα της συνήθειας, την εκπαίδευση που παίρνει από το αφεντικό του, τον παπά, το δάσκαλο κλπ. που έχουν όλοι συμφέρον να διδάσκουν ότι ο εργοδότης κι η κυβέρνηση είναι απαραίτητοι, αν προσθέσουμε το δικαστή και στον αστυνομικό, για να αναγκάσουν εκείνους που σκέπτονται διαφορετικά- και που προσπαθούν ίσως να διαδώσουν τις απόψεις τους- να το βουλώσουν, θα καταλάβουμε πώς εδραιώθηκε η προκατάληψη αναφορικά με τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητα των αφεντικών και των κυβερνήσεων. Φανταστείτε ένα γιατρό να παρουσιάζει μια πλήρη θεωρία με χίλια-δύο έξυπνα επινοημένα παραδείγματα, για να πείσει τον άνθρωπο με τα ενωμένα άκρα πώς, αν ελευθερώνονταν τα άκρα του, δε θα μπορούσε να περπατήσει, ή ακόμα και να ζήσει. Ο άνθρωπος θα υπεράσπιζε τα δεσμά του με σθένος και θα θεωρούσε σαν εχθρό του οποιονδήποτε προσπαθούσε να του τα κόψει.
{…} Στην καθολική ψηφοφορία, αυτοί που εκλέγονται είναι εκείνοι που γνωρίζουν καλύτερα πώς να κερδίσουν τις μάζες. Η μειοψηφία, που μπορεί να συμβαίνει να είναι η μισή δύναμη των εκλογέων μείον ένα, θυσιάζεται. Επιπλέον, η εμπειρία έχει δείξει ότι είναι αδύνατο να βρεθεί ένα εκλογικό σύστημα που να εξασφαλίζει πραγματικά την εκλογή της πραγματικής πλειοψηφίας.

{…} Σήμερα, μπροστά στα επίμονα κι απειλητικά αιτήματα του προλεταριάτου, οι κυβερνήσεις δείχνουν μια τάση επέμβασης στις σχέσεις ανάμεσα σε εργοδότες κι εργαζόμενους. Έτσι προσπαθούν να εγκλωβίσουν το εργατικό κίνημα και να αναχαιτίσουν με απατηλές μεταρρυθμίσεις τις απόπειρες των φτωχών να πάρουν ό,τι τους ανήκει, δηλαδή, ένα ίσο μερίδιο των ωραίων πραγμάτων της ζωής, που απολαμβάνουν άλλοι.

{…} αν [Η Κυβέρνηση] διευθύνει τις δημόσιες υπηρεσίες, προασπίζει πάντα τα συμφέροντα των κυβερνώντων και των ιδιοκτητών, χωρίς να ασχολείται με τα συμφέροντα των εργαζόμενων μαζών, παρά μόνο στο μέτρο που είναι απαραίτητο για να κάνουν τις μάζες να επωμιστούν πρόθυμα τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Αν διαφωτίζει, εμποδίζει και ευνουχίζει την αλήθεια και έχει την τάση να προετοιμάζει τα μυαλά και τις καρδιές των νέων για να γίνουν, είτε σκληροί τύραννοι, ή πειθήνιοι δούλοι, σύμφωνα με την τάξη στην οποία ανήκουν.

{…} Η κυβέρνηση- ή το Κράτος, αν θέλετε- σαν δικαστής, διαιτητής του κοινωνικού ανταγωνισμού, αμερόληπτος διαχειριστής των δημοσίων συμφερόντων, αποτελεί ένα ψέμα, μια αυταπάτη, μια Ουτοπία, που ποτέ δεν υλοποιήθηκε και δεν μπορεί ποτέ να υλοποιηθεί.
{…} Δεν είμαστε προφήτες περισσότερο από ό,τι οι άλλοι άνθρωποι κι αν προσποιούμαστε ότι προσφέρουμε μια επίσημη λύση σε όλα τα προβλήματα που θα εμφανιστούν στη ζωή της μελλοντικής κοινωνίας, θα πρέπει να έχουμε όντως μια περίεργη ιδέα για την κατάργηση της κυβέρνησης.
{…} το γεγονός ότι σκεπτόμαστε σήμερα με έναν ορισμένο τρόπο πάνω σε ένα δοσμένο ζήτημα, δεν αποτελεί απόδειξη ότι η γνώμη μας θα είναι η ίδια και στο μέλλον.

{…} Η Αναρχία, όπως κι ο Σοσιαλισμός, έχει σαν βάση της και αφετηρία την ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ.
Σκοπός της είναι η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ και μέθοδός της η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Δεν είναι τέλεια, ούτε αποτελεί το απόλυτο ιδανικό, που, σαν τον ορίζοντα, απομακρύνεται καθώς προχωρούμε προς αυτό. Αλλά αποτελεί τον ανοιχτό δρόμο σε κάθε πρόοδο και σε κάθε βελτίωση που γίνεται για χάρη ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Αποσπάσματα από το Κεφάλαιο
"Η ΑΝΑΡΧΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ"

{…} Εκείνο που μετράει πιο πολύ από όλα είναι πως οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι, πρέπει να χάσουν τα προβατίσια ένστικτα και συνήθειες, τα οποία τους χάραξαν στο μυαλό ολόκληροι αιώνες σκλαβιάς κι ότι πρέπει να μάθουν να σκέπτονται και να ενεργούν ελεύθερα. Σε αυτό το καθήκον της απελευθέρωσης είναι που πρέπει να αφιερώσουν την προσοχή τους οι αναρχικοί.
{…} Να δίνετε συμβουλές, όταν έχουμε να κάνουμε προτάσεις· να διδάσκετε, αν ξέρουμε περισσότερα από ό,τι οι άλλοι· να δίνετε το παράδειγμα για μια ζωή βασισμένη στην ελεύθερη συμφωνία ανάμεσα στους ανθρώπους· να υπερασπίζεστε, ακόμα και με τη βία, αν είναι απαραίτητο και δυνατό, την αυτονομία μας ενάντια σε οποιαδήποτε κυβερνητική πρόκληση… αλλά ΠΟΤΕ μη διατάζετε, κυβερνάτε ή εξουσιάζετε!

Αποσπάσματα από το Κεφάλαιο "ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ"

{…} Κατά τη γνώμη μας, όλη η δράση που κατευθύνεται προς την καταστροφή της οικονομικής και πολιτικής καταπίεσης, που εξυπηρετεί το ανέβασμα του ηθικού και πνευματικού επιπέδου των ανθρώπων, που τους προσφέρει μια συνειδητοποίηση των ατομικών δικαιωμάτων και της δύναμής τους και τους πείθει να ενεργούν για λογαριασμό τους, (κοντολογίς) κάθε δραστηριότητα που ενθαρρύνει ένα μίσος για την καταπίεση και ξυπνάει την αγάπη ανάμεσα στους ανθρώπους, μάς οδηγεί πιο κοντά στους σκοπούς μας κι αποτελεί επομένως ένα καλό πράγμα (που υπόκειται μόνο σε μια ποσοτική θεώρηση: να πετύχει τα καλύτερα αποτελέσματα με τις δυνάμεις που διαθέτουμε). Από την άλλη μεριά, κάθε δραστηριότητα που τείνει να συντηρήσει τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων, που τείνει να θυσιάσει τον άνθρωπο ενάντια στη θέλησή του για το θρίαμβο μιας αρχής, είναι κακή γιατί αποτελεί μια άρνηση των σκοπών μας. Επιδιώκουμε το θρίαμβο της ελευθερίας και της αγάπης.
{…} Φυσικά δεν θέλουμε να συντρίψουμε τον καθένα· θα θέλαμε να στεγνώσουμε όλα τα δάκρυα της ανθρωπότητας κι όχι να είμαστε υπεύθυνοι για περισσότερα δάκρυα.
Αλλά θα πρέπει είτε να αγωνιστούμε μέσα σε αυτόν τον κόσμο όπως είναι είτε να παραμείνουμε ανίκανοι ονειροπόλοι.

Απόσπασμα από το Κεφάλαιο "ΑΛΛΗΛΟΒΟΗΘΕΙΑ"

{…} Η ιστορία μάς διδάσκει, η καθημερινή παρατήρηση της ζωής γύρω μάς διδάσκει, ότι όπου δεν έχει θέση η βία (στις ανθρώπινες σχέσεις), όλα ρυθμίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, προς όφελος των καλυτέρων συμφερόντων όλων.
Αλλά όπου επεμβαίνει η βία, τότε η αδικία, η καταπίεση κι η εκμετάλλευση θριαμβεύουν διαδοχικά.

Απόσπασμα από το Κεφάλαιο "ΡΕΦΟΡΜΙΣΜΟΣ"

{…} Οι κυβερνήσεις κι οι προνομιούχες τάξεις, όπως είναι φυσικό καθοδηγούνται πάντα από ένστικτα αυτοσυντήρησης κι από την ανάπτυξη των δυνάμεων και των προνομίων τους· κι όταν συμφωνούν να παραχωρήσουν μεταρρυθμίσεις αυτό συμβαίνει, είτε επειδή θεωρούν ότι αυτές θα εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους, ή επειδή δεν αισθάνονται αρκετά ισχυρές για να αντισταθούν κι ενδίδουν, φοβούμενες εκείνο που θα μπορούσε διαφορετικά να αποτελεί μια χειρότερη εναλλακτική λύση.

Αποσπάσματα από το Κεφάλαιο "ΟΡΓΑΝΩΣΗ"

Η οργάνωση, που δεν είναι, στο κάτω-κάτω, παρά μόνο η πρακτική της συνεργασίας και της αλληλεγγύης, αποτελεί μία φυσική κι απαραίτητη προϋπόθεση της κοινωνικής ζωής· είναι ένα αναπόφευκτο γεγονός που επιβάλλεται πάνω στο καθένα, τόσο πάνω στην ανθρώπινη κοινωνία γενικά, όσο και πάνω σε οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων που εργάζονται για ένα κοινό σκοπό.

{…} Το βασικό λάθος εκείνων που αντιτίθενται στην οργάνωση είναι ότι πιστεύουν ότι η οργάνωση δεν είναι δυνατή δίχως εξουσία.
{…} Αν κίνημα σημαίνει το σύνολο ατόμων- άτομα με έναν κοινό στόχο, που ενεργούν για να τον υλοποιήσουν- είναι φυσικό το ότι πρέπει να συμφωνούν μεταξύ τους, να ενώνουν τις δυνάμεις τους, να μοιράζονται τα καθήκοντα και κάνουν όλα εκείνα τα βήματα που νομίζουν ότι θα τους οδηγήσουν στην υλοποίηση εκείνων των στόχων. Το να παραμένουμε απομονωμένοι, κάθε άτομο ενεργώντας ή επιδιώκοντας να ενεργήσει από μόνο του δίχως συντονισμό, δίχως προετοιμασία, δίχως να ενώνει τις μετρημένες προσπάθειές του σε μια ισχυρή ομάδα, είναι σαν να καταδικάζουμε τον εαυτό μας σε ανικανότητα, σπαταλώντας τις προσπάθειές μας σε μικρή, μη αποτελεσματική δράση και να χάσουμε σύντομα την πίστη μας στους σκοπούς μας και να εκφυλιστούμε ίσως σε πλήρη αδράνεια…
{…} αν είναι αλήθεια πώς οι αναρχικοί είναι ανίκανοι να συνενωθούν και να καταλήξουν σε συμφωνία, δίχως να υποταχθούν σε μια εξουσία, αυτό σημαίνει πώς δεν είναι ακόμα πολύ καλοί αναρχικοί και ότι πριν από το να σκέπτονται για την εγκαθίδρυση της αναρχίας στον κόσμο, θα πρέπει να σκεφτούν ότι πρέπει να γίνουν ικανοί να ζήσουν αναρχικά. Η λύση δεν βρίσκεται στην κατάργηση της οργάνωσης αλλά στην αναπτυσσόμενη συνείδηση του κάθε μέλους σαν άτομο…
{…} όταν μια κοινότητα έχει ανάγκες και τα μέλη της δεν ξέρουν πώς να οργανωθούν αυθόρμητα για να τις ικανοποιήσουν, εμφανίζεται κάποιος, μια εξουσία, που ικανοποιεί εκείνες τις ανάγκες εκμεταλλευόμενος τις υπηρεσίες όλων και κατευθύνοντας τις σύμφωνα με τη θέλησή του. Αν οι δρόμοι είναι ανασφαλείς κι οι άνθρωποι δεν ξέρουν τί μέτρα να πάρουν, εμφανίζεται μια αστυνομική δύναμη η οποία, σε αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες που προσφέρει, περιμένει να υποστηριχθεί και να πληρωθεί καθώς επίσης κι επιβάλλεται, εδραιώνοντας την παρουσία της παντού· αν χρειάζεται κάποιο είδος κι η κοινότητα δεν ξέρει πώς να τακτοποιήσει την παραγωγή του με παραγωγούς που βρίσκονται μακριά, σε αντάλλαγμα για αγαθά που παράγονται τοπικά, θα εμφανιστεί ο έμπορος, που θα κερδοσκοπήσει εκμεταλλευόμενος τις ανάγκες του ενός τομέα να πουλήσει και του άλλου να αγοράσει κι επιβάλλει τις δικές του τιμές τόσο στον παραγωγό όσο και στον καταναλωτή. Να τι συνέβηκε μεταξύ μας· όσο λιγότερο οργανωμένοι είμαστε, τόσο περισσότερο κινδυνεύουμε να μας επιβληθούν λίγα άτομα. Και αυτό είναι κατανοητό…
{…} Αλλά μια οργάνωση, υποστηρίζεται, προϋποθέτει μια υποχρέωση συντονισμού των ενεργειών του καθενός με τις αντίστοιχες των άλλων, επομένως παραβιάζει την ελευθερία κι αναστέλλει την πρωτοβουλία. Όπως το βλέπουμε εμείς, εκείνο που πραγματικά αφαιρεί την ελευθερία και κάνει αδύνατη την πρωτοβουλία, είναι η απομόνωση, που μας κάνει ανίσχυρους. Η ελευθερία δεν είναι ένα αφηρημένο δικαίωμα, αλλά η δυνατότητα για δράση· αυτό ισχύει τόσο για μας όσο και για την κοινωνία σαν σύνολο. Και με τη συνεργασία με τους συνανθρώπους του είναι που βρίσκει τα μέσα ο άνθρωπος για να εκφράσει την ενεργητικότητα και τη δύναμη της πρωτοβουλίας του.
{…} Αλλά η διάρκεια μιας αντιεξουσιαστικής οργάνωσης πρέπει να είναι αποτέλεσμα της πνευματικής συγγένειας των μελών της και της προσαρμοστικότητας στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Όταν δεν μπορεί πια να εξυπηρετήσει έναν ωφέλιμο σκοπό, είναι καλύτερα να εξαφανιστεί.

{…} Για να γίνει ένας πεπεισμένος αναρχικός κι όχι μόνο στο όνομα, πρέπει να αρχίσει να αισθάνεται την αλληλεγγύη που τον ενώνει με τους συντρόφους του και να μάθει να συνεργάζεται με τους άλλους για την άμυνα των κοινών συμφερόντων κι ότι, παλεύοντας ενάντια στα αφεντικά κι ενάντια στην κυβέρνηση που τα υποστηρίζει, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι οι κυβερνήσεις και τα αφεντικά είναι άχρηστα παράσιτα κι ότι οι εργάτες θα μπορούσαν να διευθύνουν την εθνική οικονομία με τις δικές τους προσπάθειες. Κι όταν ο εργάτης έχει καταλάβει αυτό, τότε είναι αναρχικός, ακόμα κι όταν δεν αποκαλεί τον εαυτό του έτσι.

3) Από το βιβλίο "ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΧΙΑ"
εκδόσεις "Κατσάνος"

Αποσπάσματα από το Άρθρο
"ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ", 
που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό 
"La questione sociale" την 6η Ιανουαρίου 1900

{…} Μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί η σημαντική θέση που κατέχουν η αγάπη και ο έρωτας, ο έρωτας στην ηθική και υλική ζωή των ανθρώπων, από το γεγονός ότι ο άνθρωπος περνάει το μεγαλύτερο και ωραιότερο κομμάτι της ζωής του στο σπίτι και στην οικογένειά του.
Μπορεί να εξηγηθεί, επιπρόσθετα, κι από μια τάση για το ιδανικό που πυρπολεί το ανθρώπινο πνεύμα που έχει αποκτήσει συνείδηση του εαυτού του.
Όσο άνθρωπος υποφέρει χωρίς να συνειδητοποιεί τα βάσανά του, χωρίς να γυρεύει να δώσει λύση στα προβλήματά του και χωρίς να επαναστατεί, ζει σαν τα ζώα και δέχεται τη ζωή όπως είναι.
Όταν, όμως, αρχίζει να σκέφτεται και να καταλαβαίνει ότι τα δεινά του δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας αδυσώπητης μοίρας, αλλά ότι οφείλονται στους ανθρώπους και ότι μπορούν να τα εξαφανίσουν οι άνθρωποι, αισθάνεται άξαφνα να τον κυριεύει μια ανάγκη για τελειότητα, και θέλει, ιδεατά τουλάχιστον, να ζει ευτυχισμένος σε μια κοινωνία όπου θα επικρατεί η απόλυτη αρμονία κι από όπου η θλίψη θα έχει εντελώς και για πάντα χαθεί.
Αυτή η τάση κάνει μεγάλο καλό, γιατί μας σπρώχνει να πηγαίνουμε πάντα μπροστά. Μπορεί, όμως, να κάνει και μεγάλο κακό, αν με πρόσχημα το ότι δεν μπορούμε να φτάσουμε στην τελειότητα και το ότι είναι αδύνατο να διώξουμε όλα τα εμπόδια κι όλες τις ατέλειες, μας μαθαίνει να παραιτούμαστε ακόμα και από τις εφικτές επιδιώξεις μας και να προσαρμοζόμαστε στην τωρινή μας κατάσταση.Ας πούμε αμέσως ότι δεν έχουμε καμία λύση για τα δεινά που προκαλούν ο έρωτας και η αγάπη, γιατί αυτά δεν μπορούν να διορθωθούν ούτε με τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ούτε και με μια αλλαγή των ηθών. Γιατί καθορίζονται από βαθιά συναισθήματα, από τη φυσιολογία του ανθρώπου θα μπορούσαμε να πούμε, που δεν μπορούν να τροποποιηθούν- αν θέλουμε κάτι τέτοιο- παρά μόνον έπειτα από μιαν αργή εξέλιξη και με τρόπο που δεν θα μπορούσαμε να προβλέψουμε.
Λαχταράμε την ελευθερία, θέλουμε να μπορούν οι άντρες και οι γυναίκες να αγαπιούνται και να δημιουργούν σχέσεις ελεύθερα, από αγάπη και μόνο, χωρίς νομικούς, οικονομικούς ή φυσικούς καταναγκασμούς
{…} Ένα άλλο πρόσωπο, που το απασχολούσε το ίδιο πρόβλημα, έλεγε: "Σήμερα, αν δε βρω έρωτα, τον αγοράζω, έστω και σε βάρος του ψωμιού μου. Τι θα γίνω όταν δεν θα υπάρχουν πια γυναίκες που να πουλιούνται;" Ερώτηση απαράδεχτη γιατί φανερώνει μια επιθυμία να υποχρεώνονται ανθρώπινα πλάσματα να πορνεύονται εξαιτίας της ανέχειας· από την άλλη μεριά, όμως, είναι τόσο φοβερά ανθρώπινη!
{…} η οικογένεια ήταν και εξακολουθεί να είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας της ανάπτυξης των ανθρώπων· γιατί, συνήθως, μόνο μέσα στην οικογένεια ο άνθρωπος αφιερώνεται στον άνθρωπο, κάνει το καλό για το καλό, χωρίς να περιμένει ανταμοιβή άλλη από την αγάπη του συντρόφου του και των παιδιών του.
{…} Το να αγαπάς όλον τον κόσμο μοιάζει πολύ με το να μην αγαπάς κανέναν. Μπορούμε αναμφίβολα να βοηθούμε τους συνανθρώπους μας, αλλά δεν μπορούμε να θρηνούμε για όλα τα δεινά τους, γιατί τότε η ζωή μας θα πνιγόταν στα δάκρυα. Κι ωστόσο, τα δάκρυα της συμπάθειας είναι η πιο γλυκιά ανακούφιση για μια καρδιά που υποφέρει. Οι στατιστικές των θανάτων και των γεννήσεων μπορούν να μας προσφέρουν στοιχεία ενδιαφέροντα για να γνωρίσουμε τις ανάγκες της κοινωνίας, δεν σημαίνουν όμως τίποτα για την καρδιά μας. Μας είναι πρακτικά αδύνατο να θλιβόμαστε για κάθε άνθρωπο που πεθαίνει και να χαιρόμαστε για κάθε άνθρωπο που γεννιέται.
Κι αν δεν αγαπάμε κάποιον περισσότερο από τους άλλους, αν δεν υπάρχει ένα πλάσμα μοναδικό που να είμαστε πρόθυμοι να του αφοσιωθούμε ιδιαίτερα, αν δεν γνωρίζουμε αγάπη άλλη από τη συγκρατημένη, αόριστη, σχεδόν θεωρητική αγάπη που μπορούμε να την νιώσουμε γα τον καθένα, μήπως δεν θα’ ταν η ζωή λιγότερο πλούσια, λιγότερο γόνιμη, λιγότερο ωραία;
{…} Η ζήλια, αν την πάρουμε με την καλύτερη σημασία της λέξης, φαίνεται ότι αποτελεί, και γενικά αποτελεί πραγματικά, ένα με την αγάπη. Θλιβερό ίσως γεγονός, δεν μπορεί όμως να αλλάξει με διάταγμα, για όσους τουλάχιστον την αισθάνονται.
{…} Ας καταργήσουμε την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, ας χτυπήσουμε την κτηνώδη στάση του άντρα που θεωρεί τον εαυτό του αφέντη της γυναίκας, ας σβήσουμε τις θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτικές προκαταλήψεις, ας εξασφαλίσουμε σε όλους, άντρες, γυναίκες και παιδιά, την καλοπέραση και την ελευθερία, ας επεκτείνουμε σε όλους την εκπαίδευση, κι έπειτα θα μπορούμε δικαιολογημένα να χαιρόμαστε αν τα μόνα δεινά που θα μείνουν θα είναι τα δεινά του έρωτα και της αγάπης.

Αποσπάσματα από το Άρθρο 
"ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ",
που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Le reveil" το 1900

Ξέρουμε ότι το ουσιαστικό, το αναμφισβήτητα ωφέλιμο, δεν είναι να σκοτώσουμε τον βασιλιά σαν άτομο, αλλά να σκοτώσουμε όλους τους βασιλιάδες- των παλατιών- ή των κοινοβουλίων και των εργοστασίων- μέσα στην καρδιά και στη σκέψη των ανθρώπων· να ξεριζώσουμε, δηλαδή, την πίστη στην αρχή της εξουσίας, πίστη που εξακολουθεί να την έχει ένα μεγάλο κομμάτι του λαού.
{…} Ένας βασιλιάς σκοτώθηκε· κι αφού ένας βασιλιάς δεν είναι λιγότερο άνθρωπος από τους άλλους, το γεγονός είναι λυπηρό. Μια βασίλισσα έμεινε χήρα· κι αφού μια βασίλισσα είναι κι αυτή γυναίκα, συμμεριζόμαστε τον πόνο της. Γιατί, όμως, τόσος ντόρος για το θάνατο ενός άντρα και τα δάκρυα μιας γυναίκας, όταν δεχόμαστε σαν φυσικό το ότι κάθε μέρα τόσοι άντρες σκοτώνονται και τόσες γυναίκες κλαίνε, εξαιτίας πολέμων, εργατικών ατυχημάτων, ξεσηκωμών που καταπνίγονται με τα τουφέκια και μύριων εγκλημάτων που οφείλονται στην αθλιότητα, στην εκδικητικότητα, στο φανατισμό και στον αλκοολισμό;
Γιατί να χαραμίζουμε τόσο συναίσθημα για ένα επιμέρους κακό, όταν τόσα και τόσα εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα και την ελονοσία, μέσα στην αδιαφορία εκείνων που θα είχαν τη δυνατότητα να τους σώσουν;

Αποσπάσματα από το Άρθρο
"ΟΙ ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ", 
που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Le reveil" το 1904

{…} [Οι αναρχικοί που αρνούνται την ηθική] Λησμονούν ότι, στην τωρινή ηθική, πλάι στους κανόνες που προβάλλουν οι παπάδες και τα αφεντικά για να κατοχυρώσουν την κυριαρχία τους βρίσκονται κι άλλοι, περισσότεροι και ουσιαστικότεροι, που χωρίς αυτούς θα ήταν αδύνατη κάθε κοινωνική συμβίωση. Λησμονούν, ότι το να επαναστατείς εναντίον κάθε κανόνα που επιβάλλεται με τη βία δεν σημαίνει καθόλου ότι πρέπει να μην έχεις καμία ντροπή και κανένα συναίσθημα υποχρέωσης απέναντι σους άλλους. Λησμονούν, ότι για να καταπολεμήσεις σωστά μια ηθική, οφείλεις να αντιπαραθέσεις, τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, μια ηθική ανώτερη. Και καταλήγουν, με τη βοήθεια της ιδιοσυγκρασίας τους και των περιστάσεων, να γίνουν ανήθικοι με όλη τη σημασία της λέξης, άνθρωποι δηλαδή χωρίς κανόνες συμπεριφοράς, χωρίς κριτήριο που να καθοδηγεί τις πράξεις τους, που υποκύπτουν παθητικά στην παρόρμηση της στιγμής. Σήμερα, στερούνται το ψωμί για να βοηθήσουν έναν σύντροφο· αύριο, θα σκοτώσουν άνθρωπο για να πάνε στις πουτάνες.
{…} Είμαστε όλοι, χωρίς εξαίρεση, υποχρεωμένοι να ζούμε λίγο πολύ σε αντίθεση με τις ιδέες μας· είμαστε, όμως, σοσιαλιστές και αναρχικοί ακριβώς στο μέτρο που βασανιζόμαστε από αυτήν την αντίθεση και προσπαθούμε, όσο είναι δυνατόν, να την αμβλύνουμε. Τη μέρα που θα προσαρμοζόμασταν στο περιβάλλον, δεν θα είχαμε πια τη λαχτάρα να το μετασχηματίσουμε και θα γινόμασταν κι εμείς αστοί· άφραγκοι, ίσως· αλλά όχι λιγότερο αστοί στα έργα και στις επιδιώξεις μας.

Αποσπάσματα από το Άρθρο
"ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΡΧΙΑ",
που πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Le reveil" το 1910

{…} Δεν πρόκειται, επομένως, να φτάσουμε στην αναρχία ούτε σήμερα, ούτε αύριο, ούτε σε δέκα αιώνες· απλώς , θα πορευόμαστε προς την αναρχία, σήμερα, αύριο και πάντα.
Η αναρχία είναι η κατάργηση της κλεψιάς και της καταπίεσης ανθρώπου από άνθρωπο, η κατάργηση δηλαδή της ατομικής ιδιοκτησίας και της κυβέρνησης· η αναρχία είναι η καταστροφή της αθλιότητας, της δεισιδαιμονίας και του μίσους. Για τούτο, κάθε χτύπημα που δίνουμε στους θεσμούς της ατομικής ιδιοκτησίας και της κυβέρνησης, είναι ένα βήμα στο δρόμο για την αναρχία, όπως τέτοιο είναι και κάθε ψέμα που ξεσκεπάζουμε, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα- όσο μικρή κι αν είναι- που ξεφεύγει από τον έλεγχο της εξουσίας, κάθε προσπάθεια που γίνεται για να ανεβάσει τη συνείδηση του λαού και να ενισχύσει το πνεύμα της αλληλεγγύης και της πρωτοβουλίας και να δώσει σε όλους τους ανθρώπους ίδιες προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν.

{…} Τον κανονικό ειρηνικό δρόμο της εξέλιξης τον έχει σταματήσει η βία, για αυτό και πρέπει με τη βία να της ανοίξουμε πάλι το δρόμο. Για αυτό και θέλουμε τη βίαιη επανάσταση σήμερα και θα την θέλουμε πάντα, όσο κάποιοι θα θέλουν να επιβάλλουν στους άλλους πράγματα αντίθετα με τη θέλησή τους. Μόλις καταργηθεί η βία της κυβέρνησης, η δική μας βία δεν θα έχει κανένα λόγο να υπάρχει.

Απόσπασμα από το Άρθρο "Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ ΚΟΚΑΙΝΗΣ", που πρωτοδημοσιεύθηκε εφημερίδα "Umanita Nova",
την 10η Αυγούστου 1922

{…} όσο πιο σκληρές θα γίνονται οι ποινές που θα επιβάλλονται στους καταναλωτές και στους πωλητές κοκαΐνης, τόσο πιο πολύ η έλξη για τον απαγορευμένο καρπό κι ο ίλιγγος του κινδύνου που διατρέχουν θα μεγαλώνουν στους καταναλωτές, τόσο πιο πολύ θα τραβάει το κέρδος τους κερδοσκόπους- ένα κέρδος που είναι κιόλας πολύ μεγάλο, μα που θα το κάνει μεγαλύτερο αυτός ο σκληρός νόμος.
Μάταια, λοιπόν, θα εμπιστευόμασταν τους νόμους. Εμείς προτείνουμε ένα άλλο γιατρικό.
Διακηρύξτε ότι η κατανάλωση και η εμπορία της κοκαΐνης είναι ελεύθερα, κι ανοίξτε περίπτερα όπου η κοκαΐνη θα πουλιέται σε τιμή κόστους ή και σε πιο χαμηλή ακόμα. Κάντε στη συνέχεια μια μεγάλη προπαγανδιστική καμπάνια για να εξηγήσετε στον κόσμο τι συμβαίνει και να του καταδείξετε τα στραβά της κοκαΐνης· δεν θα βρισκόταν κανένας για να κάνει αντίθετη προπαγάνδα, γιατί κανένας δεν θα μπορούσε να κερδίσει χρήματα σε βάρος των κοκαϊνομανών.
Είναι φανερό ότι με αυτόν τον τρόπο δεν θα εκμηδενιζόταν ολωσδιόλου η βλαβερή κατανάλωση της κοκαΐνης, γιατί τα κοινωνικά αίτια που προκαλούν τις δυστυχίες και σπρώχνουν τους ανθρώπους στη χρήση των ναρκωτικών θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν.
Οπωσδήποτε όμως, το κακό θα γινόταν μικρότερο γιατί κανένας δεν θα μπορούσε να βγάλει κέρδος από την πώληση των ναρκωτικών και κανένας δεν θα μπορούσε να κερδοσκοπήσει επωφελούμενος από το κυνήγι των κερδοσκόπων.
Για αυτό και η πρότασή μας είτε δεν θα ληφθεί καν υπόψη, είτε θα θεωρηθεί χιμαιρική και παράλογη.
Κι όμως, οι έξυπνοι κι οι αμερόληπτοι άνθρωποι θα μπορούσαν να πούνε: μιας και οι ποινικοί νόμοι δεν φέρνουν αποτέλεσμα, γιατί δεν εφαρμόζετε, έστω και για δοκιμή, τη μέθοδο που προτείνουν οι αναρχικοί;